Rubriek :
Historische figuren
Aeschylus
Aeschylus (Gr.:
Aischulos) (Eleusis ca. 525 v. C. - Gela, Sicili�, 456 v. C.),
de eerste van de drie grote Griekse tragedieschrijvers (Sophocles
en Euripides waren de beide anderen).
1. Leven
Aeschylus stamde uit een aanzienlijke familie. Hij streed in
het Griekse leger tegen de Perzen bij Marathon en Salam�s;
omstreeks 470 verbleef hij enige tijd aan het hof van koning
Hi�ro I in Syracuse. Later ondernam hij nog een tweede reis naar
Sicili�, waar hij ook gestorven is.
Met zijn tragedies behaalde hij bij de toneelwedstrijden te
Athene in totaal 13 overwinningen (voor het eerst in 484).
2. Werken
Aeschylus zou meer dan 90 tragedies geschreven hebben.
Hiervan zijn nog 79 titels bekend. De stof is behalve aan de
mythologie aan de Trojaanse en Thebaanse sagenkring ontleend
(zie Trojaanse Oorlog; Homerus). Er zijn zeven tragedies bewaard
gebleven: De Perzen (Gr.: Persai), De zeven tegen Thebe (Hepta
epi Th�bas), De smekelingen (Hiketides), de trilogie Oresteia (Oresteiaia,
bestaande uit: Agamemnon, De offerplengsters [Cho�phoroi] en
Eumeniden [Eumenides]) en Prometheus geboeid (Prom�theus
desmoot�s). Verder zijn er 500 fragmenten bewaard, waarvan die
van de Niobe en de Myrmidonen de belangrijkste zijn, alsook een
gedeelte van het saterspel De nettenvissers (Diktuoulkoi).
Aeschylus, die geldt als de schepper van de tragedie, was een
dramaturg van grote allure. Diep religieus - het is niet
uitgesloten dat de Eleusinische mysteri�n invloed op zijn
religieuze voorstellingen hebben uitgeoefend -, confronteert hij
in zijn werk de mens met de macht van de goden, die volgens hem
de menselijke schuld nooit ongewroken laten. Hybris (Gr., =
overmoed) en misdaad van de mens wekken volgens Aeschylus de
wraak van de goden op. Lijden, dat lering en verzoening met de
wil van de goden kan brengen, treft een geslacht tot in latere
generaties. De goddelijke gerechtigheid is verpersoonlijkt in de
gestalte van Zeus. De karakters bij Aeschylus zijn groots,
lapidair en ongenuanceerd. Zijn taal is zwaar en geladen,
krachtig, soms duister. Vooral in de lyrische onderdelen komen
gedurfde woordcombinaties voor.
3. Thema's van de tragedies
De Perzen (472) schildert de ontsteltenis die de Perzische
nederlaag bij Salamis bij de Perzen teweegbracht en de terugkeer
van de verslagen Xerxes. Het is de enige bewaarde tragedie
waarvoor Aeschylus zijn stof aan de eigentijdse geschiedenis
ontleende. De zeven tegen Thebe (467) beschrijft de tragische
ondergang van Eteocles en Polynices, de zonen van Oedipus (het
eerste stuk met een proloog). In De smekelingen is de rol van
het koor nog bijzonder groot (zie koor [letterkunde]). Men
dateerde het vroeger v��r 480, maar op grond van een
papyrusvondst denkt men nu aan ca. 465. Het thema is de vlucht
van de Dana�den naar Argos, waar ze op hun smeken in de stad
werden opgenomen. De Orestie (458) is de enige trilogie die uit
de oudheid bewaard is gebleven (het bijbehorende, op dezelfde
dag opgevoerde saterspel Proteus is verloren gegaan). Het thema
is de vloek die sedert generaties op het huis van de Atriden
rust (zie Atreus): de moord op de uit de Trojaanse Oorlog als
overwinnaar terugkerende koning Agamemnon door zijn vrouw
Clytaemnestra, de wraak van Agamemnons zoon Orestes en de
verzoening van de Orestes achtervolgende wraakgodinnen. Het
thema van Prometheus geboeid (datering onzeker) is de straf van
Prometheus die zich tegen Zeus verzet had en het vuur uit de
hemel had gestolen om het de mensen te geven. Door sommigen
wordt de authenticiteit van dit stuk betwijfeld. De invloed van
dit werk op de latere literatuur is bijzonder groot geweest.
Prometheus werd tot een symbool van verzet tegen dwingelandij en
knechting of tegen de onverbiddelijkheid van het lot.
4. Waardering
Aeschylus heeft het toneel nieuwe spelmogelijkheden gegeven
door aan het koor en de eerste acteur een tweede speler toe te
voegen. Bekend is dat hij zijn eigen stukken regisseerde en
dikwijls zelf meespeelde. Een majestueuze toneelaankleding
ondersteunde het indrukwekkende effect van zijn tekst.
