Rubriek :
Archeologie
Archeologie - inleiding
De raadselachtige
tekens die onze voorouders hebben nagelaten, tonen ons een glimp
van het verleden en voeden onze instinctieve wens meer van het
te weten te komen. Die tekens interpreteren is het fascinerende
werk van archeologen overal ter wereld. In deze rubriek gaan we
op ontdekkingsreis naar een aantal belangrijke archeologische
vindplaatsen.
Archeologie is gewoon een manier om door analyse van materi�le
resten van verloren gegane culturen de wereld te bekijken. Een
archeoloog die over duizend jaar overal colablikjes vindt, kan
op grond van dat ene voorwerp bepaalde conclusies trekken over
onze technische vaardigheden, onze houding tegenover het milieu
en ons eetpatroon. Andere kenmerkende voorwerpen worden ook op
deze manier 'gelezen' en bestudeerd en de verkregen informatie
kan worden afgezet tegen een scala van ander materiaal uit het
gebied.
Soms
zijn de spectaculairste vindplaatsen die waarvan het materiaal
zichtbaar boven de grond staat, zoals gebouwen, graven en
monumenten. In veel gevallen echter weten we niet hoe het
monument of het gebouw werd gebruikt. Archeologen zagen in het
Engelse Avebury duidelijk een 'henge'-monument, maar zijn nog
steeds afhankelijk van bepaalde kleine maar vitale aanwijzingen
in de grond om achter het ware gebruik van de plek te komen.
Soms worden er sporen van hele steden en dorpen gevonden en die
zijn een bijzondere uitdaging voor archeologen. De tijdelijke
kampen uit het Paleolithicum leveren weinig op, maar de complexe
nederzettingen van de eerste steden zijn meestal rijk aan resten
en moderne technieken worden dan met succes toegepast.
Geofysisch onderzoek is heel belangrijk voor het vinden van
funderingen en kan gebeuren met traditionelere technieken als
opgraven. Bij zulke complexe vindplaatsen ziet u hoe elk stukje
materiaal een vitale aanwijzing kan bevatten - een in het
Griekse Palaikastro gevonden stukje ingekerfd ivoor duidt
bijvoorbeeld op handelscontacten met verre landen en resten bot
uit een neolithische nederzetting in Catel Huyuk (Turkije) geven
ons een beeld van het vee in de velden rondom de stad.
Door dergelijke vondsten krijgen we een gedetailleerd idee van
een vindplaats en de bewoners. Elk stukje wijst op de voorkeuren
van de samenleving. Soms is de opvallendste informatie over
zulke hoogontwikkelde samenlevingen in boeken te vinden. Vanaf
de uitvinding van het schrift kunnen archeologen geschreven
teksten gebruiken. Documenten als bouwplannen en inventarissen
zijn bij industri�le vindplaatsen van groot belang, zoals bij de
Sohofabrieken. Omdat niet de ganse geschiedenis van een
vindplaats uit documenten kan worden afgeleid, moeten
archeologen ook graven. Zeer uiteenlopende zaken komen aan het
licht, zoals dierlijke resten, pollen en zaden, aardewerk,
steen, glas, metaal en menselijke overblijfselen. Graven zijn
vaak zeer bevredigend door archeologen, want dan is er spraken
van een 'gesloten context' (alle voorwerpen hebben betrekking op
��n bepaald ogenblik in de tijd) vol cultureel, religieus en
wetenschappelijk materiaal. De vondst van skeletten, zoals in
het Engelse Winterbourne Gunner, brengt de realiteit van het
verleden scherp onder ogen en biedt ook houvast voor
wetenschappelijke analyse. In graven vinden we vaak veel
materiaal, waaronder stoffelijke resten, kleding, rituele
bijgiften en de omgeving van de begraafplaats. Die graven
blijken vaak onderdeel van een ritueel landschap te zijn met
monumenten, aardwerken en gebouwen die verband houden met
begrafenisriten. Het rituele element in de geschiedenis van de
mensheid is ingewikkeld en vaak moeilijk te interpreteren. In
het Noord-Ierse Navan bevatte een grafheuvel een structuur uit
de Ijzertijd, kennelijk voor een bepaalde rituele gebeurtenis.
Zo'n locatie is even zeldzaam als fascinerend en werpt een
aantal vragen op. Naar de antwoorden kunnen wij slechts gissen.
