Rubriek :
Historische figuren
Benjamin Franklin
Franklin, Benjamin
(Boston, Mass., 17 jan. 1706 - Philadelphia 17 april 1790),
Amerikaans staatsman, schrijver en natuurkundige, kreeg een
opleiding voor drukker, ging in 1723 naar Philadelphia, waar hij
in 1729 de eigenaar werd van de Pennsylvania Gazette en waar hij
zijn faam vestigde door het uitgeven van Poor Richard's Almanack
(jaarlijks, 1732-1757), een verzameling van populaire
informaties en wijsheden. Hij stichtte een American
Philosophical Society (1743), een bibliotheek (1731), een
brandweer (1736) en een academie (1751), waaruit de Universiteit
van Pennsylvania zou groeien. Hij was in zijn dagen een
vooraanstaand natuurkundige. Hij ontwikkelde een theorie van de
elektrische verschijnselen, die tot de terminologie van
positieve en negatieve elektriciteit geleid heeft. Zeer bekend
is Franklin geworden door zijn vliegerproef (1752), waarmee hij
aantoonde dat bliksem een elektrisch verschijnsel is. Als
vervolg hierop vond hij de bliksemafleider uit. Hij organiseerde
het Amerikaanse postwezen, was de eerste die een gezamenlijke
organisatie der koloni�n voorstelde (Albany, 1754) en reisde als
vertegenwoordiger van Pennsylvania naar Londen, waar hij
meewerkte aan het herroepen van de Zegelwet (1766). In 1775/1776
was hij lid van het tweede continentale congres en met Jefferson
lid van de commissie die de onafhankelijkheidsverklaring moest
voorbereiden. Daarna ging hij als gezant naar Frankrijk, waar
hij verheerlijkt werd als de belichaming van de eenvoud en
waarachtigheid van de nieuwe wereld en erin slaagde de regering
over te halen steun te geven aan de Amerikaanse Vrijheidsoorlog.
In 1783 was hij de voornaamste Amerikaanse onderhandelaar en
slaagde erin een zeer gunstige vrede te sluiten. In 1785 keerde
hij terug naar Amerika, waar hij in 1787 een werkzaam aandeel
had aan de totstandkoming van de grondwet, omdat hij het
compromis tussen de belangen van de grote en de kleine staten
bedacht, waardoor zij in de Senaat gelijk en in het Huis van
Afgevaardigden evenredig zouden zijn vertegenwoordigd.
Op hoge leeftijd schreef hij zijn beroemde Autobiography (1791),
die talloze malen herdrukt is. Zijn letterkundig werk bestaat
vnl. uit korte stukken: spreekwoorden, fabels, essays, satiren;
kenmerkend is de heldere, bondige stijl. In zijn directheid doet
hij aan Defoe, in zijn ironie aan Swift denken.
De grootheid van Benjamin Franklin is dat hij zo veelzijdig en
tevens harmonisch was, een voorbeeld van de gelukkige en
optimistische mens van de Verlichting. Vaak is hij gezien als de
verpersoonlijking van het Amerikaanse leven, vooral van de
zakelijke en alledaagse nuchterheid daarvan. Door verschillende
kunstenaars is hij daarom ook vaak platvloers genoemd, zonder
diepgang of oorspronkelijkheid. Daarentegen is hij verdedigd
door vooraanstaande cultuurhistorici als Carl Becker en Carl Van
Doren.
