W ORLD E XPLORER     

Siteoverzicht
Email
Homepage
     

Rubriek : Historische figuren

Blaise Pascal

Pascal, Blaise (Clermont-Ferrand 19 juni 1623 - Parijs 19 aug. 1662), Frans wis- en natuurkundige, wijsgeer, apologeet en schrijver, kreeg een uitstekende opvoeding van zijn vader, �tienne Pascal. De familie voelde zich aangetrokken tot het jansenisme; Blaises begaafde zuster Jacqueline trad zelfs in in het klooster Port-Royal.
Zo werd Pascal betrokken in de strijd tussen de jansenisten en de jezu�eten, en publiceerde, eerst anoniem, vervolgens onder een pseudoniem, achttien brieven (tussen 23 jan. 1656 en 24 maart 1657), later tot een bundel verenigd onder de titel Lettres �crites par Louis Montalte � un Provincial de ses amis et aux RR. PP. J�suites sur la morale et la politique de ces P�res, een polemisch meesterwerk dat wereldberoemd is gebleven als Les provinciales.
Een tijdlang leidde Pascal een werelds leven te Parijs. In die tijd schreef hij misschien een Discours sur les passions de l'amour (ontdekt in 1843); deze toeschrijving wordt echter betwist. Aan deze zgn. mondaine periode kwam plotseling een einde door een religieuze belevenis (in de nacht van 23 nov. 1654, zijn nuit de feu), die haar neerslag vond in een als M�morial bekendstaand document (dat hij tot zijn dood in de voering van zijn jas verborgen hield).
Hij trok zich terug bij de 'eenzamen' ( 'solitaires') van Port-Royal-des-Champs, leidde vanaf dat moment een leven van strenge ascese en werd zwaar beproefd door lichamelijk lijden, dat zijn zwakke lichaam in korte tijd sloopte. Hij hield zich in deze jaren vnl. bezig met het verzamelen van bouwstoffen voor een onvoltooid gebleven apologie van de christelijke godsdienst.
In deze fragmenten heeft hij op onnavolgbaar pregnante wijze zijn gedachten neergelegd over wat hij de nietigheid (mis�re) en grootheid (grandeur) van de mens noemde. In 1667 zijn zij door de Messieurs de Port-Royal voor het eerst uitgegeven onder de titel Pens�es de M. Pascal sur la religion en sindsdien talloze malen herdrukt als Pens�es.
Voor de letterkunde berust Pascals waarde vooral op Les provinciales en de Pens�es. Het geweldige succes van de eerste is niet alleen te verklaren door de intrinsieke waarde van het behandelde probleem of de stilistische kwaliteiten van deze satire, maar door het feit dat hij erin slaagde de tot dan toe in het Latijn gevoerde discussie over abstracte theologische begrippen om te zetten in een in de volkstaal geschreven, geanimeerde dialoog voor de 'honn�te homme' van zijn dagen.
De plaats van Pascal in de Franse wijsbegeerte wordt bepaald door zijn op het innerlijk leven gericht denken. Als zodanig staat hij tegenover Ren� Descartes en diens rationalisme. Voor Pascal is de mens een mysterie, waarin het denken wel inzicht kan geven, maar dat nooit geheel in begrippen te vatten is.
In het bijzonder in de Pens�es komt de mens naar voren als een wezen dat gekenmerkt wordt door gespletenheid en ambigu�teit en dat daardoor onophoudelijk moet kiezen.
Daarbij wegen volgens Pascal niet Les raisons de la raison, maar les raisons du c�ur het zwaarst; niet de esprit de g�ometrie, maar de esprit de finesse ontsluiert iets van de diepste werkelijkheid. Door een aantal 'bedrieglijke krachten', zoals de zintuigen, de wil, de eigenliefde, de rede en bovenal de verbeelding, wordt de mens echter misleid waardoor hij de waarheid nooit kan bereiken.
Pascals betekenis voor de wis- en natuurkunde is belangrijk en duurzaam geweest, ondanks het feit dat een gedeelte van zijn werk verloren is gegaan. Met Ren� Descartes, Desargues en Pierre de Fermat behoort hij tot de grote Franse mathematici van de 17de eeuw. Hij kwam reeds vroeg in aanraking met de groep geleerden rondom Marin Mersenne en speciaal met Desargues.
Onder diens invloed ontwikkelde hij reeds in 1639, op 16-jarige leeftijd, een leer der kegelsneden, waarvan hij in 1640 een resultaat op ��n blaadje papier publiceerde; het is bekend als de stelling van Pascal betreffende een zeshoek in een kegelsnede beschreven (het zgn. hexagramma mysticum). Zijn verdere manuscript is niet teruggevonden.
In 1642, in Rouen, vond hij een rekenmachine uit, waarop hij in 1649 patent nam. Hier begon hij ook zijn onderzoekingen over de barometer, waarvan hij de werking verklaarde met behulp van de luchtdruk, in 1648 bevestigd door zijn zwager P�rier, die de barometerstand mat aan de voet van en op de Puy de D�me.
Pascal breidde zijn studie uit tot zijn theorie van de hydrostatische druk (1653; postuum gepubliceerd als Trait� de l'�quilibre des liqueurs et de la pesanteur de la masse de l'air, 1663), met de wet van Pascal (zie hydrostatische druk). Ook in zijn Port Royal-periode zette hij zijn wiskundig werk voort, en aangezet door een vraag van de chevalier De M�r�, begon hij in 1654 zijn studies over kansen, die tot een correspondentie met Pierre de Fermat leidden. Dit was de geboorte van de waarschijnlijkheidsrekening.
In verband hiermee schreef Pascal in dit jaar ook zijn Trait� du triangle arithm�tique (gepubliceerd 1665), waarin hij de driehoek van Pascal nauwkeurig onderzocht. Hij deed ook belangrijk werk op het gebied van de infinitesimaalrekening, o.a. in verband met de cyclo�de, of 'roulette', zoals hij haar noemde (Histoire de la roulette, 1658-1659; onder pseud. A. Dettonville). In zijn speculaties over het kenmerkende van de wiskunde stelde hij de 'esprit de finesse' tegenover de 'esprit de g�om�trie'.
 


Klik hier om deze pagina als je startpagina in te stellen !

Google
 
Web www.worldexplorer.be
www.infoblog.be
© 2006 - WorldExplorer