W ORLD E XPLORER     

Siteoverzicht
Email
Homepage
     

Rubriek : De mens -
geschiedenis

De culturele ontwikkelingen in de negentiende eeuw

De grote veranderingen in de kunst, die met Rousseau in de achttiende eeuw waren begonnen, zetten zich in de negentiende eeuw in versterkte mate voort. Men spreekt in dat verband van de stroming van de romantiek. De grote gevoeligheid die in de romantiek tot uiting kwam, leidde tot een gevoel van onbehagen ten aanzien van de werkelijkheid van het dagelijkse leven. Men probeerde dat op te heffen door reizen te maken, door zich te verdiepen in het bovennatuurlijke en het fantastische, of door geschiedenis te gaan studeren. In de literatuur raakte de historische roman bijzonder in trek. De geschiedenis werd in de negentiende eeuw een echte wetenschap, met eigen methoden van onderzoek en eigen doelstellingen. Ook voor oude volksgebruiken en sprookjes ontstond grote belangstelling. De Deense schrijver Hans Christian Andersen had groot succes met zijn sprookjes.
Voor de dood, als laatste van alle dingen, voelde men een geheimzinnige nieuwsgierigheid. In literatuur en schilderkunst werd veel aandacht besteed aan de vergankelijkheid van het leven. De onvrede met het nuchtere en saaie dagelijkse bestaan gaf sommigen een sterke vrijheidsdrang. De kleding werd gemakkelijker en de beleefdheidsregels werden minder streng.
Tegenover de romantische manier van leven en denken stond de rationalistische denkwijze, het verstandelijk en wetenschappelijk denken. Wiskundigen en natuurkundigen maakten grote vorderingen. De logica en de wetmatigheid in deze wetenschappen dwongen bewondering af. De Fransman Auguste Comte (1798-1857) wilde een filosofie en een maatschappijleer opbouwen volgens de beginselen van de natuurwetenschappen. Zijn leer wordt het positivisme genoemd. Omdat in de natuurwetenschappen alles kan worden gemeten, gewogen en in formules kan worden uitgedrukt, geloofde men alleen nog maar in wat waarneembaar was. Zoiets als een ziel kon volgens het positivisme niet bestaan. Gedachten werden beschouwd als afscheidingsproducten van de hersenen, vergelijkbaar met het maagsap van de maag. De bijbel werd eveneens aan een kritisch historisch onderzoek onderworpen. Veel daaruit bleek niet helemaal bewijsbaar of helemaal niet aantoonbaar te zijn. Het boek der boeken werd ingedeeld in de rij van Griekse, Germaanse en andere mythologische verhalen. Het verhaal over het leven van Jezus werd beschouwd of als een mythologisch verhaal, of als een historisch verhaal. In het laatste geval werd Jezus van Nazareth dan gezien als een opmerkelijk mens en een groot opvoeder of leermeester, maar zonder goddelijke eigenschappen. Deze nieuwe godsdienstige richting werd het modernisme genoemd.
Natuurlijk bleven velen hun oude geloofsopvattingen trouw. Dat gold zowel voor de rooms-katholieken als voor de protestanten. Bij de protestanten vonden vaak afscheidingen plaats van groepen met afwijkende opvattingen, soms wel wat tot in het overdrevene. In de rooms-katholieke wereld nam de paus enkele besluiten. Hij vaardigde een encycliek uit en liet zichzelf, tot schrik van een aantal rooms-katholieken overigens, onfeilbaar verklaren inzake uitspraken omtrent geloofs- en zedenleer. Een aantal rooms-katholieken trad daarop uit de rooms-katholieke kerk en werd oud-katholiek. De evolutieleer die door Darwin was opgesteld, droeg bij tot de kritische benadering van godsdienstige zaken.
De kunst begon, net als bij het menselijk denken, steeds meer richtingen en stijlen te vertonen. Een belangrijke richting in de schilderkunst was het impressionisme. De kunstenaar probeerde een ogenblik vast te leggen van iets dat zojuist indruk, een impressie, op hem gemaakt had. Daarom werd er niet meer alleen in het atelier geschilderd, maar men trok de natuur in. Een sterke mededinger van de schilderkunst werd de fotografie, die direct leidde tot heel andere richtingen in de schilderkunst. (foto : de dansende Jane Avril van Henri de Toulouse-Lautrec)
 


Klik hier om deze pagina als je startpagina in te stellen !

Google
 
Web www.worldexplorer.be
www.infoblog.be
© 2006 - WorldExplorer