Rubriek :
Historische figuren
Gerardus Mercator
Mercator, Gerardus,
ook Gerard de Kremer of de Cremer (Rupelmonde 5 maart 1512 -
Duisburg 2 dec. 1594), Zuid-Nederlands wiskundige en cartograaf,
werd magister artium te Leuven in 1532 en studeerde daar verder
filosofie en mathematica onder leiding van Gemma Frisius; hij
legde zich vooral toe op de toegepaste mathematica, met het oog
op de bouw van wiskundige instrumenten.
Bij de Leuvense goudsmid Gaspard van der Heyden (ca. 1496 - na
1549), leerde hij koper en andere metalen bewerken; hij werkte
met hem samen aan de vervaardiging van de tweede aardglobe
(1536). De eerste hemelglobe van Gemma Frisius was ook
gedeeltelijk zijn werk. Sinds 1537 werkte Mercator als
zelfstandig instrumentenbouwer en cartograaf; ook deed hij een
schrijfboek het licht zien (1540), bevattende een pleidooi voor
het gebruik van de Italiaanse cursieve schrijfletter, getiteld
Literarum Latinarum.
Zijn eerste eigen werk als cartograaf was een kaart van het
Heilig Land (1537); vervolgens vervaardigde hij een wereldkaart
(1538), een kaart van Vlaanderen (1540) en een aardglobe (1541)
volgens Ptolemaeus, Marco Polo en Portugese en Spaanse
zeevaarders. In de jaren 1547-1550 stond hij John Dee bij, die
te Leuven mathematica en astronomie studeerde (uit hun latere
briefwisseling blijkt dat Mercator een actieve belangstelling
had voor de magie). In opdracht van keizer Karel V vervaardigde
hij astronomische instrumenten. In 1551 kwam zijn hemelglobe
klaar, bestemd voor studie van de astronomie en voor de
sterrenwichelarij.
In het najaar van 1552 verliet Mercator Leuven en vestigde zich
te Duisburg aan de Rijn. Zijn Europakaart (1554), een
meesterwerk, was de vrucht van zestien jaar arbeid. Een tweede
uitgave van de Europakaart werd in 1572 verzorgd door Chr.
Plantin. Te Duisburg nam Mercator actief deel aan de stichting
en organisatie van het Novum linguarum et philosophiae
Gymnasium; hij doceerde er mathematica en kosmografie. De
wereldkaart 'ad usum navigantium' verscheen in 1569: een kaart
ten gebruike van de zeevaarders, waarvan de projectie Mercators
naam draagt (mercatorprojectie, zie kaartprojectie). In
hetzelfde jaar kwam de Chronologia klaar als vijfde deel van de
door Mercator geplande Kosmografie; een volgend deel van dit
groots opgevat werk verscheen in 1578 en bevat de kritische
uitgave van 27 kaarten van Ptolemaeus, in diens geest
gereconstrueerd. Een serie moderne kaarten in boekvorm kwam
gedeeltelijk tot stand: in 1585 verscheen een eerste reeks van
51 kaarten van Frankrijk, Zwitserland, de Nederlanden en
Duitsland; een tweede reeks van 23 kaarten van Itali� en de
Balkanlanden verscheen in 1589. Terwijl hij verder werkte aan de
moderne kaarten, werd in 1592 de Harmonie van de vier Evangeli�n
gepubliceerd, een gedeeltelijk nieuwe bewerking van zijn
Chronologia. Het is het laatste werk waarvan Mercator de
publicatie beleefd heeft. Na Mercators dood verzorgde zijn zoon
Rumold met medewerking van enkele kleinzoons de uitgave van het
eerste deel van de Kosmografie met de door zijn vader gekozen
titel Atlas en titelplaat.
