Rubriek :
Historische figuren
Hendrik XII van Beieren
Hendrik XII,
bijgenaamd de Leeuw (Ravensburg 1129 - Brunswijk 6 aug. 1195),
hertog van Beieren van 1154 tot 1180 en hertog van Saksen van
1139 tot 1180, uit het Huis der Welfen, was een zoon van Hendrik
X de Trotse en Gertrud van Saksen. Hendrik de Leeuw leefde
aanvankelijk in vrede met zijn neef Frederik I Barbarossa, Duits
koning, die een zoon was van Judith van Beieren en dus verbonden
met het Huis der Welfen. Frederik I gaf in 1154 het hertogdom
Beieren, nadat Oostenrijk daarvan was afgescheiden, aan Hendrik
XII terug. Deze stichtte er in 1156 de stad M�nchen. Met steun
van Frederik I breidde Hendrik zijn macht in oostelijke richting
uit en in de richting van de Oostzee, waar hij L�beck herbouwde
(1158). In 1176 kwam er een definitief einde aan de sinds 1161
minder goed geworden verhouding tussen Frederik I en Hendrik,
toen laatstgenoemde weigerde de keizer te steunen toen hij in
Noord-Itali� in moeilijkheden verkeerde. Dit was een van de
voornaamste oorzaken van de zware nederlaag die Frederik I leed
te Legnano (29 mei 1176). Na Frederiks terugkeer uit Itali� werd
een proces wegens landvredebreuk en niet-voldoen aan dagvaarding
voor het vorstengerecht tegen Hendrik de Leeuw aangespannen; hij
werd in de ban gedaan (juni 1179). Zijn hertogdommen werden
verbeurd verklaard op de Rijksdagen van Gelnhausen en Regensburg
(13 april en 24 juni 1180). In nov. 1181 kwam Hendrik bij de
keizer om vergiffenis smeken. Frederik stuurde hem voor drie
jaar in ballingschap buiten het Duitse Rijk. Bij zijn terugkeer
zou hij weer in het bezit komen van zijn patrimoniale goederen
Brunswijk en L�neburg. Hendrik trok naar Normandi� en naar
Engeland. Na het einde van zijn ballingschap keerde hij terug,
maar hij werd opnieuw naar het buitenland gestuurd toen Frederik
I vertrok voor de Derde Kruistocht (1189). Zes maanden na het
vertrek van de keizer was hij terug in Brunswijk. Met de steun
van de aartsbisschop van Bremen en van verscheidene van zijn
vroegere vazallen veroverde hij delen van zijn vroeger
grondgebied, o.a. Holstein en de vesting Lauenburg aan de Elbe.
In 1193 verzoende hij zich met keizer Hendrik VI. Zijn oudste
zoon, Hendrik, trad in het huwelijk met Agnes, erfdochter van
paltsgraaf Koenraad, halfbroer van keizer Frederik I (maart
1194).
Het door Hendrik aan de dom van Brunswijk geschonken
evangeliarium, ca. 1175 vervaardigd in de abdij Helmarshausen,
is een hoofdwerk van Noord-Duitse handschriftenverluchting (Herzog
August-Bibliothek, Wolfenb�ttel).
