Rubriek :
Historische figuren
Herodotus
Herodotus (Gr.:
H�rodotos) (Halicarnassus v��r 480 v.C. - Thurii? na 430 v.C.),
Grieks geschiedschrijver, de oudste van wie een volledig werk
bewaard is gebleven. Ten gevolge van een mislukte poging de
tiran Lygdamus te verdrijven, moest hij zijn geboorteplaats
verlaten, vertoefde eerst op Samos en later geruime tijd te
Athene, waar hij met Sophocles bevriend was. Hij nam deel aan de
op initiatief van Pericles ondernomen stichting van de
Pan-Helleense kolonie Thurii in Zuid-Itali�. Hier bevond zich
zijn graf. Tevoren had hij vele reizen ondernomen, o.a. naar
Scythi�, Colchis, Mesopotami� en Egypte, zich overal door eigen
aanschouwing op de hoogte stellend en inlichtingen verzamelend
aangaande alles wat zijn universele belangstelling gaande
maakte, niet alleen op historisch gebied, maar ook betreffende
de geografie en de natuurlijke historie van die gebieden en
vooral betreffende godsdienst, zeden en levenswijze van de
bewoners. Herodotus kende de geschriften van zijn voorgangers,
de logografen, vooral Hecataeus. Hij kreeg inzage in belangrijke
offici�le documenten van het Perzische rijk (waarbij evenwel te
bedenken valt dat hij van tolken gebruik moest maken), maar ook
versmaadde hij mondeling overgeleverde verhalen in
novellistische trant niet. Als titel van zijn Histori�n diende
aanvankelijk de aanhef van zijn geschrift: 'Dit is de
uiteenzetting van het onderzoek van Herodotus van Halicarnassus'.
Uit de hellenistische tijd dateert de indeling in 9 boeken,
waaraan vervolgens de namen van de 9 muzen werden gegeven. De
opzet van het werk is een beschrijving van de conflicten tussen
de Grieken en de Oosterse volkeren, waarvan de Perzische
Oorlogen het hoogtepunt vormen (beschreven in boek 5-9,
afsluitend met de inname van Sestus in 478; boek 1-4 bevat de
voorgeschiedenis vanaf de mythische tijd). Zijn verhaal bevat
tal van uitweidingen, die met het hoofdthema slechts zijdelings
in verband staan. Dit geldt vooral voor de eerste vier boeken,
waarin de Lydi�rs, Meden, Perzen, Babyloni�rs, Scythen, Libi�rs
en vele andere volkeren ter sprake komen, terwijl boek 2 ��n
lange uitweiding over Egypte vormt.
In overeenstemming met de losse compositie is zijn schrijftrant,
die een eenvoudig en ongedwongen karakter heeft en berust op het
aaneenrijgen en ineenschakelen van zelfstandige zinnen. Het is
de stijl van de onderhoudende verteller, waarin Herodotus het
tot een nauwelijks te overtreffen hoogte heeft gebracht. Vaak
wordt men ook aan het Homerische epos herinnerd. De taal waarvan
hij zich bedient, is het Ionisch, niet het gesproken dialect,
maar de daaruit voortgekomen literaire kunsttaal.
De verdiensten van Herodotus als geschiedkundige moeten
beoordeeld worden naar de stand van de historiografie in zijn
dagen, toen men nog niet bedacht was op nauwkeurig onderzoek van
de gegevens en kritische bewerking en groepering daarvan; eerst
Thucydides heeft zich deze taak gesteld. Het ontbreekt Herodotus
trouwens niet aan kritische zin. Al heeft hij zijn zegslieden
soms te gemakkelijk geloofd, herhaaldelijk laat hij uitkomen dat
hij bepaalde mededelingen betwijfelt of er sceptisch tegenover
staat. Er bestaat geen twijfel aan zijn streven naar waarheid en
onpartijdigheid. Zijn grootste verdienste als geschiedkundige
is, naast het bijeenbrengen van een overstelpende rijkdom aan
gegevens, het feit dat hij voor het eerst zich niet tevreden
stelde met het genealogisch of chronologisch rangschikken ervan,
maar ze in onderling verband van een algemeen gezichtspunt heeft
gegroepeerd. Terecht heet hij dan ook sinds Cicero: de vader van
de geschiedschrijving.
