Rubriek :
Historische figuren
Johanna van Constantinopel
(1199 of 1200 -
Marquette 5 dec. 1244), gravin van Vlaanderen en Henegouwen van
1205 tot 1244, dochter van Boudewijn IX van Vlaanderen en (als
Boudewijn VI) Henegouwen. Na de dood van laatstgenoemde werd
zijn broer Filips, markgraaf van Namen, regent over Vlaanderen
en Henegouwen en voogd van de minderjarige Johanna. De Franse
koning Filips II Augustus liet deze, tezamen met haar zuster
Margaretha, in 1208 naar zijn hof te Parijs overbrengen om haar
te onttrekken aan de invloed van de Anglo-Welfen. Met de
koninklijke toestemming trad Johanna in het huwelijk met Ferrand
van Portugal (jan. 1212). Reeds bij het begin van hun regering
werden de graaf en de gravin gedwongen Aire en Sint-Omaars aan
Filips II af te staan (Verdrag van Pont-�-Vendin, 25 febr.
1212). De graaf koos weldra de zijde van Jan zonder Land en de
Duitse keizer Otto IV tegen de Franse koning. Nadat hij tijdens
de Slag bij Bouvines (1214) in Franse handen was gevallen, moest
de jonge gravin gedurende dertien jaar alleen regeren. Haar
troon kwam even in gevaar toen een kluizenaar zich uitgaf voor
Boudewijn IX (zie Valse Boudewijn [Vlaanderen]). Ook had zij af
te rekenen met Burchard van Avesnes, de eerste echtgenoot van
haar zuster Margaretha, en zij slaagde erin dit huwelijk te doen
verbreken (1221). Na het sluiten van het vernederend Verdrag van
Melun (april 1226) kon Ferrand in jan. 1227 de gevangenis
verlaten. Omstreeks 1231 werd hun enig kind, Maria, geboren.
Deze werd verloofd met Robrecht van Artois, broer van de Franse
koning Lodewijk IX (juni 1235), doch overleed reeds in 1236. Na
Ferrands dood (1233) onderhield Johanna goede relaties met
Frankrijk en Engeland. In 1237 huwde zij met Thomas van Savoye.
Nadat zij kinderloos was overleden, werd zij opgevolgd door haar
zuster Margaretha. Johanna was een vrome vrouw. Zij begunstigde
vooral de cisterci�nzers en cisterci�nzerinnen, minderbroeders
en dominicanen, van wie vele kloosters en abdijen onder haar
impuls ontstonden. Ze steunde de bestaande hospitalen en
leprozerie�n en stichtte nieuwe. Onder haar bewind namen de
economische macht en welvaart van de Vlaamse steden aanzienlijk
toe.
