Rubriek :
Historische figuren
Johannes Chrysostomus
Johannes
Chrysostomus (Gr.: Ioannes Chrysostomos) (Antiochi� ca. 345 -
Comana, in Pontus, 14 sept. 407), patriarch van Constantinopel,
heilige, kerkleraar, geboortig uit een aanzienlijk geslacht,
ontving een klassieke vorming in de welsprekendheid en de
wijsbegeerte, o.a. bij de heidense retor Libani. Onder leiding
van Diodorus van Tarsus maakte hij studie van de bijbel. Na
ongeveer zes jaar in de omgeving van Antiochi� als monnik te
hebben geleefd, kwam hij naar Antiochi� terug, waar bisschop
Flavianus hem in 386 tot priester wijdde en aan de bisschopskerk
verbond. Zijn uniek redenaarstalent bezorgde hem grote roem in
heel het Oosten.
In het begin van 398 werd hij, tegen zijn zin, door patriarch
Theophilus van Alexandri� tot bisschop van Constantinopel
gewijd. Hier trad hij als boeteprediker op, wat verzet wakker
riep in bepaalde kerkelijke en hofkringen. In 403 werd hij om
die reden verbannen, maar na enige maanden keerde hij onder druk
van het kerkvolk terug, maar werd in 404 opnieuw verbannen. In
zijn ballingschap (te Cucusus, aan de grens van Armeni�) bleef
hij contacten met zijn vrienden onderhouden en daardoor invloed
uitoefenen. Uit deze tijd dagtekenen de meeste brieven die van
hem bewaard zijn gebleven. Na drie jaar wisten zijn vijanden
gedaan te krijgen dat hij naar de oostkust van de Zwarte Zee
gezonden zou worden. Op de route naar het nieuwe verbanningsoord
stierf hij.
Te Constantinopel bleef hij populair; keizer Theodosius II liet
in 438 zijn stoffelijk overblijfsel naar de keizerstad
terugbrengen. De bijnaam Chrysostomus (= Guldenmond) ontstond
het eerst in het Westen en werd in de 8ste eeuw algemeen
verbreid.
Johannes was, behalve een groot prediker, ook een belangrijk
pastor. Van zijn praktisch-ascetische werken handelt er een
drietal over de onthouding omwille van het Koninkrijk Gods: Over
de maagdelijkheid, Aan een jonge weduwe en Over het �ne
huwelijk. Een aanbeveling van het kloosterleven bevat zijn brief
Aan de gevallen Theodorus, waarin hij zijn vriend, de latere
bisschop van Mopsuestia, beweegt om naar het klooster terug te
keren. Zijn belangrijkste pastorale werken zijn die Over het
priesterschap en Over de ijdele roem en de kinderopvoeding. Als
polemist is hij bekend om zijn verdediging van het ascetische
leven en om zijn bestrijding van het jodendom.
Behalve vele homilie�n, geestelijke redevoeringen over
bijbelteksten, zijn er een aantal thematische preken en
preekseries bewaard, zoals de twaalf homilie�n Over de
ondoorgrondelijkheid Gods en een twaalftal catechesen voor
doopleerlingen. Van zijn 236 (meest korte) brieven zijn de
beroemdste die aan zijn trouwe aanhangster in Constantinopel, de
weduwe en diakones Olympias. De Chrysostomusliturgie is niet van
zijn hand.
Het leven van Johannes Chrysostomus werd reeds een jaar na zijn
dood geschreven door Palladius van Helenopolis. Hij werd snel in
Oost en West erkend als een van de grote kerkvaders. In 1568
werd hij door Pius V tot kerkleraar en in 1908 door Pius X tot
patroon van de christelijke predikers verheven. Feestdag in het
Oosten: 13 nov.; in het Westen: 13 sept.
