Rubriek :
Historische figuren
Johannes de doper
in de evangeli�n
steeds beschreven als degene die aan het optreden van Jezus
voorafgaat en diens komst aankondigt. Zijn bijnaam dankte hij
aan de gewoonte de mensen in de Jordaan te dopen als teken dat
zij - gehoor gevend aan zijn boeteprediking - hun zonden hadden
beleden en zich bekeerd hadden.
Hij begon met zijn prediking in het 15de jaar van Tiberius
(27/28 n.C.) aan de benedenloop van de Jordaan. Hij leefde als
een asceet, kondigde de nabijheid van het koninkrijk van God aan
en het gericht, oefende felle kritiek uit op de vanzelfsprekende
houding waarmee velen in Isra�l zich zeker achtten van hun
redding en hekelde vele concrete misstanden. Zijn optreden
baarde groot opzien (Luc. 3:1-20 par.). Ook Josephus Flavius
vermeldt hem (Ant. XVIII, 116-119).
Ten gevolge van kritiek op het huwelijksleven van Herodes
Antipas nam deze hem gevangen liet hem later onthoofden. Marcus
geeft een uitvoerige sc�ne, waarin de dochter van Herodias het
hoofd van Johannes vraagt als beloning voor haar dansen (Marc.
6:17-29; Matt. 14:1-12; zie Salome [religie]1). Ook Jezus is
door hem gedoopt.
Johannes had vele volgelingen, van wie enigen discipel van Jezus
werden. Hij moet nog een tijdlang gelijktijdig met Jezus hebben
gewerkt (Joh. 3:23; 4:1-2). Na zijn dood bleef zijn beweging nog
bestaan. Mogelijk is er van enige controverse tussen volgelingen
van Jezus en van Johannes sprake geweest, waardoor de
evangelisten, met name Johannes, onderstrepen dat Johannes de
Doper zichzelf als de mindere van Jezus beschouwde.
De vroegste christenen hebben Johannes beschouwd als de
voorloper van Jezus en hem gezien als Elia (Mal. 4:5-7). Dit zal
ertoe hebben geleid dat de evangeli�n steeds beginnen met een
beschrijving van de werkzaamheid van Johannes de Doper. Lucas
geeft bovendien een uitvoerig geboorteverhaal (Luc. 1), waarin
als zijn ouders worden genoemd de priester Zacharias en
Elisabeth.
Het is mogelijk dat men Johannes in verband kan brengen met
andere joodse bewegingen in die tijd, welke ook grote waarde
hechtten aan de doop. Te denken is hier aan de Essenen, over
welke sekte door de vondsten van de Dode-Zeerollen veel bekend
is geworden. Hij is de patroon van diverse steden, o.m.
Florence, Amiens, Avignon, Genua, L�beck, Lyon en het eiland
Malta.
