Rubriek :
Historische figuren
Paus Paulus III
eigenlijk:
Alessandro Farnese (Canino of Rome 1468 - Rome 10 nov. 1549), de
eerste feitelijke hervormingspaus van de 16de eeuw, werd door
toedoen van zijn zus Giulia la Bella, de vroegere ma�tresse van
Alexander VI, reeds in 1493 kardinaal. Als typisch
renaissanceprelaat genoot hij van het leven en van de schone
kunsten, getuige zijn vier kinderen en zijn vele kunstvrienden.
Ofschoon hij, sinds 1524, deken van het kardinalencollege was,
wist hij zich buiten de politieke verwikkelingen rond Clemens
VII te houden; na slechts twee dagen conclaaf werd hij tot diens
opvolger gekozen (13 okt. 1534).
Hij begreep dat Rome de leiding van de telkens uitgestelde
kerkhervorming in handen moest nemen; daartoe vernieuwde hij op
drastische wijze het kardinalencollege (1535, 1536, 1539 en
1542) door hierin figuren op te nemen als Fisher, Contarini,
Carafa, Pole, Cervini en Morone, die voor een groot deel de
kerk- en de conciliegeschiedenis van het midden van de 16de eeuw
beheersten; in totaal benoemde hij tijdens zijn pontificaat 71
kardinalen, die tot in 1570 in het college overheersende invloed
hadden; vier van hen volgden hem als paus op (1550-1565).
De grote opgave van zijn pontificaat was een effectief
hervormingsconcilie; Paulus heeft hiertoe verscheidene pogingen
aangewend: Mantua 1536, Vicenza 1537, Trente 1542. Maar de
wrijving tussen Karel V en de Franse koning, gevoegd bij Paulus'
dynastiepolitiek ten gunste van zijn kinderen en de familie
Farnese, verhinderden de uitvoering. Pas na de Vrede van Cr�py
(1544) slaagde zijn oproep voor een concilie in Trente (zie
Concilie van Trente). Van grote betekenis bleek, reeds tijdens
zijn pontificaat, de goedkeuring van de Societas Jesu (1540; zie
jezu�eten). Het schisma van Engeland (zie Anglicaanse Kerk) werd
officieel door de excommunicatie van Hendrik VIII (1538). Veel
schade voor de Pauselijke Staat werd door Paulus' zoon Pierluigi
aangericht.
Kunsthistorisch was zijn pontificaat belangrijk: Michelangelo
Buonarroti kreeg grote opdrachten: de voltooiing van het Palazzo
Farnese, het koepelplan voor de Sint-Pieter, en het Laatste
Oordeel in de Sixtijnse Kapel. Titiaan schilderde het beroemde
portret van de 76-jarige paus (Museo di Capodimonte, Napels).
