W ORLD E XPLORER     

Siteoverzicht
Email
Homepage
     

Rubriek : De mens - algemeen

De opkomst van Pruisen

De keurvorst van Brandenburg, Frederik III (1657-1713), mocht zich in 1701 koning van Pruisen noemen. Deze titel kreeg hij van de Oostenrijkse keizer Leopold I ten geschenke, omdat Frederik III beloofd had in de Spaanse Successie-oorlog de zijde van de keizer te zullen kiezen. Zo werd hij als koning van Pruisen Frederik I. De naam Brandenburg verdween, want van Brandenburg was hij slechts keurvorst. Zijn zoon Frederik Willem I (1713-1740) voerde een wat wisselvallige buitenlandse politiek. Nu eens loot hij met de ��n en dan weer met de ander een bondgenootschap. Dat leverde hem uiteindelijk Voor-Pommeren met de stad Stettin en enkele eilanden in de Oostzee op. Een oorlogszuchtige politiek voerde hij echter niet. Dat is des te verwonderlijker omdat hij een merkwaardige, allesoverheersende belangstelling had voor zijn leger. Hoewel hij voor zichzelf zeer zuinig was, op het gierige af, telde zijn leger maar liefst 80.000 man. Dat was evenveel als ruim dertig procent van de hele bevolking van zijn staat. Hij bracht belangrijke hervormingen tot stand op het gebied van de financi�n en het bestuur, maar ook deze hadden slechts tot doel zijn grote leger in stand te kunnen houden.
De adel werd in het hele stelsel opgenomen. Aldus werden door Frederik Willem I (zie foto) de grondslagen voor de Pruisische militaire staat gelegd.
De bezetenheid van de Pruisische koning voor zijn leger kwam goed tot uiting in zijn voorliefde voor zeer lange mannen voor zijn lijfgarde. Niemand beneden de 1,80 meter werd hierbij ingedeeld. Het was niet eenvoudig zoveel lange mannen bijeen te krijgen. Er waren mensen die speciaal werden belast met het opsporen van zulke kerels, zowel in het binnen- als in het buitenland. De uniformen van deze garde waren ook zeer fraai : blauw met rode omslagen en rode kragen. De kleur van de vesten en de broeken was geel, terwijl de slobkousen wit waren. De uniformen van de officieren van de garde schitterden bovendien van het gouden en zilveren borduursel.
Frederik Willem I kon met zijn zoon Frederik, de latere koning Frederik II de Grote, maar slecht opschieten. De koning was ruw en streng. Kroonprins Frederik leerde al jong Frans spreken en schrijven, omdat het Frans de gebruikelijke hoftaal was. Twee hofpredikers onderwezen hem in het geloof. In de hele opvoeding deed zich echter altijd de vader gelden, die voorschreef wat er wel en wat niet moest geleerd worden. Van zijn leraar Frans leerde prins Frederik de Franse letterkunde, kleding en levenswijze. Frederik was fijngevoelig en kunstzinnig en eigenlijk in ieder opzicht de tegenpool van zijn vader.
De laatste vernederde zijn zoon zo langdurig en zo diep, dat kroonprins Frederik besloot naar het buitenland te vluchten. Het plan lekte echter uit en toen werd de prins verder als een gevangene behandeld. Pas na geruime tijd werd de verhouding tussen de vader en de zoon iets beter. Toch moet het voor velen aan het hof en niet het minst voor de kroonprins zelf een ware opluchting zijn geweest, toen de oude 'koning-sergeant' in 1740 voorgoed de ogen sloot.
Na zijn troonsbestijging gedroeg Frederik II zich uiterst gematigd. Hij nam geen wraak op zijn vroegere vijanden. Misstanden ging hij verbeteren, maar hij deed het niet overhaast. Zijn officieren vreesden dat hij het leger drastisch zou inkrimpen, maar dat viel tot hun verbazing enorm mee. De nieuwe koning had grootse plannen en daarbij kon hij een groot leger heel goed gebruiken. Alleen de kostbare, maar nutteloze garde van reuzen ontbond hij. De leden ervan maakte hij voor een deel tot zijn bedienden en verder deelde hij hen in bij andere regimenten. Het leger kon hij al zeer spoedig gebruiken en wel tegen Oostenrijk. Keizer Karel VI (1711-1740), de laatste Habsburger in mannelijke lijn, wilde dat zijn erflanden bijeen zouden blijven. Omdat hij geen zonen had, wilde hij dat zijn dochter Maria Theresia hem zou opvolgen. Van de omringende staten kocht hij de erkenning van de Pragmatieke Sanctie, waarbij de opvolging door Maria Theresia werd vastgelegd. Het bleek vergeefse moeite, want na Karels dood begon Frederik II van Pruisen al vrijwel direct de strijd. Hij bezette Silezi�, waarop zijn familie, het huis Hohenzollern, recht zou hebben. Maria Theresia legde zich hier niet zomaar bij neer. De Pruisische koning behield echter wat hij veroverd had en Maria Theresia bleef daarover wrokken.
Intussen begonnen ook andere landen zich met de strijd te bemoeien, onder andere Frankrijk. Frankrijk wilde de vernietiging van de oude erfvijand Oostenrijk. Zo ontstond de Oostenrijkse Successie-oorlog (1741-1748), waarbij Engeland en de Republiek der Nederlanden aan de kant van Oostenrijk stonden (stadhouder Willem III was tevens koning van Engeland). De geduchte macht die Pruisen bleek te kunnen ontplooien, verontrustte toch wel andere staten, zoals Rusland en Zweden, die zich dan ook tegen Pruisen keerden. Maar ook Frankrijk toonde zich bezorgd. Er vond een totale ommekeer van de bondgenootschappen plaats. Engeland verbond zich met Pruisen. Frankrijk ging samen met Oostenrijk. Pruisen kreeg het in de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) zwaar te verduren.
Frederik II had geen rust meer. Altijd was hij op mars, altijd was hij onderweg, altijd moest hij op zijn hoede zijn. Maar hij bleek een voortreffelijk veldheer te zijn. Hij behaalde fraaie overwinningen bij Rossbach en bij Leuthen, beide in 1757. Twee jaar later echter leed hij bij Kunersdorff een zware nederlaag. Zijn einde leek nabij. Maar er gebeurde een wonder. De Russische tsarina Elizabeth overleed en haar opvolger Peter III was een groot bewonderaar van Frederik II. De nieuwe tsaar sloot in 1762 vrede en Pruisen was gered. Een jaar later (1763) kwam de Vrede van Hubertusburg tot stand. Pruisen behield Silezi�; Frederik II werd beloond voor zijn koppig volhouden. Het betekende ook, dat Pruisen voortaan tot de grote mogendheden van Europa gerekend kon worden.
 


Klik hier om deze pagina als je startpagina in te stellen !

Google
 
Web www.worldexplorer.be
www.infoblog.be
© 2006 - WorldExplorer