Rubriek :
Ziekten en
aandoeningen overzicht
Cataract
Wat is cataract ?
Cataract of grijze staar betekent de vertroebeling van de
ooglens. De lens is dat deel van het oog, achter de pupilopening
gelegen waardoorheen elk beeld dat wij waarnemen in het oog terecht komt. Deze lens is helder van structuur en doet de
lichtstralen breken, zodat ze op het netvlies vallen. Cataract
is dus niet een velletje dat over de ogen groeit, zoals vele
mensen denken. Cataract is een vertroebeling van de lens zelf
waardoor het zicht troebeler wordt en de kleuren minder intens
worden. Er is een nood om meer licht te gebruiken bij het lezen,
het contrast tussen de letters en de achtergrond vervaagt, er
treedt een vergeling van de kleuren op, de omgeving wordt
mistig. Men zou het kunnen vergelijken met het kijken door een
vuil venster.
Veel pati�nten worden gevoeliger voor licht en autorijden wordt
gevaarlijker, vooral �s nachts.
Een oogarts kan met behulp van een spleetlamp de ooglens
bekijken en cataract vaststellen.
Men kan niet voorspellen hoe snel cataract zich ontwikkelt.
Sommige cataracten ontwikkelen zich heel langzaam, andere heel
snel. Een plots verlies van het zicht kan dus nooit duiden op
cataract.
Hoe ontstaat cataract?
Meestal gaat het om een normaal verouderingsproces. Cataract is
de hoofdoorzaak van slechtziendheid boven de leeftijd van 55
jaar. Boven 75 jaar zou ongeveer de helft van de bevolking in
meer of mindere mate aan cataract lijden.
Soms is cataract het gevolg van aandoeningen zoals diabetes.
Glaucoom is een belangrijke risicofactor. Cataract komt ook meer
voor bij verhoogde bloeddruk en reumatoide artritis.
Ook sommige geneesmiddelen zoals cortisone kunnen bij langdurig
gebruik cataract veroorzaken. Of ook puffers met cortisone zoals
gebruikt worden door astma-pati�nten de kans op cataract
verhogen is niet duidelijk. Studies geven tegenstrijdige
resultaten. Andere geneesmiddelen die in verband worden gebracht
met cataract zijn o.m. aspirine (de studies zijn evenwel
tegenstrijdig, sommige studies komen zelfs tot het besluit dat
aspirine het risico zou verminderen) en psoralenen (een
geneesmiddel dat gebruikt wordt in lichttherapie bij o;m.
psoriasis).
Cataract kan aangeboren zijn. Als beide ouders cataract hebben
gehad, dan is het ook mogelijk dat het kind dit op oudere
leeftijd ook zal hebben.
Het kan het gevolg van een ongeval of langdurige blootstelling
aan UV-licht.
Studies hebben ook aangetoond dat roken het risico tot
cataractvorming verhoogt. Ook alcoholverbruik (vooral bier) zou
het risico verhogen.
Cataract komt uitzonderlijk ook op jonge leeftijd voor. Dat kan
een gevolg zijn van een erfelijke factor, maar ook van een
infectie van de moeder of alcohol- of drugmisbruik tijdens de
zwangerschap.
Dat computerschermen de kans op cataract zouden verhogen, is
niet bewezen.
Vrouwen hebben een hogere kans op cataract dan mannen.
De laatste tijd verschijnen er nogal wat studies over een
mogelijk verband tussen anti-oxydanten (zoals vit. C, E en
riboflavine) in de voeding en cataract. Of vitamine-supplementen
het risico op cataract kunnen verlagen, is evenwel absoluut niet
bewezen.
Hoe behandelt men cataract?
De behandeling van cataract bestaat altijd uit een operatie
waarbij de ooglens wordt vervangen door een kunstlens. Deze
ingreep gebeurt meestal ambulant met lokale verdoving door
druppels (in plaats van een inspuiting).
Via een kleine insnijding in het hoornvlies wordt een sonde in
het oog gebracht die door middel van ultrasonen de ooglens in
kleine stukken verbrijzelt die daarna kunnen opgezogen worden.
Dit noemt men de phaco-emulcificatietechniek. Dan wordt er een
plooibare kunstlens in het leeggemaakte lenskapsel geplaatst.
Door plaatsing van een multifocale lens is het mogelijk om zowel
ver als dicht scherp te stellen. Men kan dit enigszins
vergelijken met het visueel comfort verkregen door het dragen
van een multifocale (progressieve) bril. Men krijgt hierdoor de
visuele soepelheid terug welke men progressief is verloren
geraakt vanaf de leeftijd van veertig jaar. De eventueel
voorafbestaande refractieafwijking (bril afhankelijkheid ook om
ver te zien) zal men eveneens proberen te minimaliseren.
Ook astigmatisme kan door een speciale lens gecorrigeerd worden.
Verwikkelingen
Een cataract-operatie is een zeer veilige ingreep die zelden
verwikkelingen geeft.
Een cataract-operatie kan glaucoom (waarbij de druk in het oog
gevaarlijk verhoogt) veroorzaken. Om dit en andere mogelijke
verwikkelingen te vermijden moeten enkele voorzorgsmaatregelen
worden genomen tijdens de eerste dagen na de operatie:
� het oog wordt afgedekt
� oogdruppels
� geen zware fysieke inspanningen
� vermijd het hoofd te diep te buigen (buig door de knie�n om
iets op te heffen of om de schoenen te knopen)
� niet lezen
� slapen op de rug of op de niet-geopereerde zijde.
Daags na de operatie en enkele dagen later volgt een
controlebezoek bij de oogarts. Hevige pijn is steeds een
dringende reden om uw oogarts te raadplegen.
Bij een aantal personen treedt na verloop van enkele maanden of
jaren een zg. secundaire cataract of nastaar op. Dit betekent
dat het achterste lenskapsel waarin de kunstlens is geplaatst,
troebel wordt zodat het zicht terug waziger wordt. Dit een
goedaardige en meestal laattijdige verwikkeling welke optreedt
na ongeveer ��n derde der cataractoperaties. Door middel van een
yaglaser kan op een snelle en pijnloze manier een opening in het
kapsel gemaakt worden zodat het zicht opnieuw helder wordt.
Wanneer is een operatie aangewezen?
Een operatie is zelden dringend. Of en wanneer de ingreep moet
gebeuren, is afhankelijk van een aantal factoren zoals de ernst
van het gezichtsverlies en de mate waarin dagelijkse
werkzaamheden of beroepsactiviteiten in het gedrang komen.
Bij kinderen met een aangeboren cataract wordt een operatie zo
snel mogelijk, liefst binnen vier maanden, aangeraden. Wanneer
beide ogen zijn aangetast, worden ze op een verschillend
tijdstip geopereerd.
Bij oudere kinderen kan de lens vervangen worden vanaf de
leeftijd van vijf jaar. Er bestaan echter nog onvoldoende
studies om de evolutie op lange termijn te kennen.
