W ORLD E XPLORER     

Rubriek : Ziekten en aandoeningen overzicht

Diabetes

Wat is diabetes?
Diabetes Mellitus is een chronische, niet geneesbare aandoening.
Bij diabetes produceert het lichaam onvoldoende insuline of is het lichaam ongevoelig voor het effect van insuline. Hierdoor kan suiker vanuit de voeding onvoldoende opgenomen worden in de verschillende cellen om daar als energiebron te dienen. Daardoor ontstaat een verhoging van het bloedsuikergehalte (hyperglycemie). En samen met een hyperglycemie zien we vaak stoornissen in de bloedvetten (cholesterol) en de bloeddruk.
Het is een van de meest frequent voorkomende chronische ziekten van onze samenleving. Ze gaat gepaard met een verhoogd overlijdensrisico door hart en vaatlijden, en op een verhoogd risico op blindheid en nieraantasting.

Diagnose
De diagnose diabetes mellitus wordt gesteld wanneer bij twee bloedafnames:
- De nuchtere bloedsuikerwaarde >126 mg/dl bedraagt
- Bloedsuikerwaarde in de loop van de dag > 200 mg/dl
De normaalwaarden voor bloedsuiker zijn nuchter steeds lager dan 110 mg/dl. Bij twijfelwaarden ( tussen 111 en 125 mg/dl) spreekt men van gestoorde glucose tolerantie. Door in deze situatie je levensstijl te veranderen, enkele kg te vermageren, meer te bewegen, kan je de ontwikkeling van diabetes nog voorkomen.

Verschillende typen
Type 1 diabetes:
Hierbij wordt onvoldoende insuline aangemaakt door een stoornis ter hoogte van de insuline producerende cellen (betacellen) van de alvleesklier of pancreas. Deze vorm ontstaat meestal op jongere leeftijd (voor 40 jaar). In totaal lijden ongeveer 10 % van alle diabeten aan deze vorm.
Type 1 diabetes ontwikkelt zich meestal over een korte periode. Bloedsuikerwaarden gaan relatief snel oplopen en men ontwikkelt snel klachten.
Type 2 diabetes:
Bij Type 2 diabetes is de insulineproductie initieel nog wel aanwezig, maar de de werking van insuline ter hoogte van de cellen is onvoldoende. In hoofdzaak treft het volwassenen, ouder dan 40 jaar. De laatste jaren zien we echter een spectaculaire stijging van het aantal Type 2 diabeten, ook op jongere leeftijd. Voornaamste oorzaak zijn toenemend overgewicht en onvoldoende lichaamsbeweging. Type 2 diabeten vormen het grootste deel van de diabetici: 90 % van de totale groep.
De ontwikkeling van Type 2 diabetes verloopt meestal langzaam. Daardoor kunnen gedurende soms meerdere jaren reeds licht verhoogde bloedsuikerwaarden aanwezig zijn en schade aanrichten, zonder dat men zich van kwaad bewust is. Men schat dat ongeveer de helft van de Type 2 diabeten weten dat ze de ziekte hebben, de andere helft heeft de ziekte maar niet gekend.
Zwangerschapsdiabetes
Dit is een specifieke vorm van diabetes die enkel voorkomt tijdens de zwangerschap onder invloed van hormonale veranderingen. Deze vorm verdwijnt na de zwangerschap spontaan. Vrouwen met een zwangerschapsdiabetes in de voorgeschiedenis lopen wel een zeer grote kans om later in het leven Type 2 diabetes te ontwikkelen.
Overige vormen:
Meer zeldzame vormen van diabetes zijn erfelijke vormen, hormonale vormen, diabetes door sommige medicaties, door pancreatitis of alvleesklierontsteking.

Over het onstaan van diabetes
Type 1 diabetes
Over het ontstaan van Type 1 is nog niet alles geweten. Meestal vinden we bij type 1 diabetes pati�nten, antilichamen in het bloed, die gericht zijn tegen onderdelen van de beta-cellen van de alvleesklier. Antistoffen, die normaal alleen gericht zijn tegen indringers, zoals virussen en bacteri�n, zullen uiteindelijk hun einddoel vernietigen. Wanneer deze antistoffen tegen lichaamseigen weefsel worden aangemaakt, spreekt men van een auto-immuun ziekte. Waarom deze antistoffen ontstaan is nog onduidelijk. Enerzijds blijkt een duidelijke erfelijke voorbeschiktheid te bestaan. Anderzijds zullen andere factoren de aanmaak van deze antistoffen in gang zetten, zoals virale infecties en stoornissen in het immuunsysteem. Belangrijk is te weten dat 'wie het krijgt' zelf geen schuld treft. Hij of zij had niets kunnen doen of laten, om de ziekte te voorkomen.
Type 2 diabetes
Ook hier weet men dat er een manifeste erfelijke factor is, die zelfs belangrijker is dan bij type 1 diabetici. Er blijkt bij velen een duidelijk verband te bestaan met zwaarlijvigheid en een tekort aan lichaamsbeweging. Door de toename van overgewicht en onze veranderde levensstijl met vooral een tekort aan lichaamsbeweging, zien we de laatste jaren steeds vaker type 2 diabetes ontstaan op jongere leeftijd, uitzonderlijk zelfs bij adolescenten. Maar de eigenlijke oorzaak van deze ziekte is in feite nog niet bekend

Waarom behandelen
Onbehandeld of onvoldoende behandeld kan een verhoogde bloedsuiker aanleiding geven tot aantasting van de grote en kleine bloedvaten.
Hierdoor ontstaan �chronische verwikkelingen�. Deze leiden tot: :
- Een 2 tot 3 maal hoger risico op hart en vaatlijden dan bij niet diabeten
- Diabetes is grootste oorzaak van blindheid bij volwassenen
- Diabetes is verantwoordelijk voor ongeveer 1/3 gevallen van ernstig nierlijden
- Impotentie komt vaak voor bij mannelijke diabetes pati�nten
- Diabetes is een van de meest voorkomende oorzaken van amputaties.
Anderzijds weten we uit verschillende grote studies dat zowel bij Type 1 als bij Type 2 diabetes het risico op verwikkelingen gevoelig daalt door een goede suikerregeling. Met andere waarden, een goede behandeling van zowel bloedsuikers als de andere risicofactoren, zal je levenskwaliteit in belangrijke mate kunnen verbeteren.

Meer dan suiker alleen
Door een goede behandeling kunnen verwikkelingen voorkomen of uitgesteld worden.
Een goede behandeling vereist:
- Goede controle van de bloedsuiker
- Controle van bloeddruk
- Controle van het cholesterolgehalte
- Rookstop
- Voldoende lichaamsbeweging
- Gezonde voeding.
Controle van al deze parameters vraagt een grote inzet van zowel pati�nt, zijn omgeving als van de huisarts. Meestal is de inname van meerdere medicaties per dag een noodzaak. Verder is een regelmatige opvolging van de verschillende parameters noodzakelijk. Regelmatige bloedafname en meerdere controles per jaar zijn dan ook een must. Het diabetespaspoort kan hierbij een belangrijke hulp betekenen.

Over welke middelen beschikken wij voor de behandeling van diabetes?
De diabetesbehandeling steunt in feite op 4 pijlers:
- een aangepaste voeding
- voldoende lichamelijke activiteit
- indien nodig bloedsuikerverlagende middelen, hetzij tabletten, hetzij insuline
- voorlichting en opleiding.
De 4 pijlers zijn even belangrijk. Medicatie kan nooit een dieet vervangen. Zonder lichaamsbeweging zal je lichaamsgewicht moeilijk op controle blijven. Een gezonde levensstijl in al zijn aspecten is dan ook de basis van de behandeling en een behandeling met insuline of pillen kan dit zeker niet veranderen!

Dieet
Bij diabetes kan het voedsel in feite niet goed worden verwerkt. Het is dus belangrijk regels op te stellen betreffende de totale hoeveelheid calorie�n die men mag of moet gebruiken, de verdeling ervan in de loop van de dag en de kwaliteit van de voeding.

Lichaamsactiviteit.
Fysieke inspanning maakt ons gezonder en fitter. Het is dus logisch dat dit ook moet worden ingepast in een degelijke behandeling.
Lichaamsinspanning verhoogt niet alleen de verbranding van voedsel (wat vermageren vergemakkelijkt), maar maakt de insuline tevens meer werkzaam. Bovendien is het zeer gezond voor hart- en bloedvaten.

Bloedsuikerverlagende middelen.
Wie geen of bijna geen insuline maakt zoals bij type 1 diabetes, zal uiteraard moeten worden behandeld met insuline. Type 2 diabetici kunnen meestal met voedingsmaatregelen en lichaamsbeweging worden behandeld, waaraan zo nodig bloedsuikerverlagende tabletten kunnen worden toegevoegd. Soms moet bij hen ook insuline opgestart worden, al dan niet gecombineerd met tabletten.

Voorlichting en opleiding.
Merken wij tenslotte op dat, om deze behandeling te doen slagen, zelfcontrole en zelfregulatie bij vele mensen een winstpunt zullen zijn. Zelfcontrole kan echter alleen dan gebeuren als men goed is g�informeerd over diabetes en zijn behandelingsmogelijkheden.

Zelfcontrole en regulatie vereisen een degelijke educatie.