Rubriek :
Historische figuren
Filips de Schone der
Nederlanden
(Brugge 22 juni 1478
- Burgos 25 sept. 1506), graaf van Vlaanderen, Artesi�,
Henegouwen en Holland-Zeeland, markgraaf van Namen, hertog van
Brabant-Limburg en Luxemburg (1482-1506) en (als Filips I)
koning van Castili� (1504-1506), zoon van Maximiliaan van
Oostenrijk en van Maria van Bourgondi�. Toen zijn moeder in 1482
stierf, werd hij troongerechtigd, maar zijn vader oefende
tijdens zijn minderjarigheid het regentschap over de Nederlanden
uit. Filips werd opgevoed te Mechelen en onderging de invloed
van de inheemse adel, wat duidelijk werd toen hij in 1494
meerderjarig werd verklaard en persoonlijk het bewind in handen
nam. Hij startte met een politiek die afgestemd was op de
belangen van de Nederlanden en berustte op de neutraliteit in de
toenmalige Frans-Engelse tegenstellingen. Hierdoor week hij af
van de politieke lijn van zijn vader, die een harde anti-Franse
houding had aangenomen. Met de Engelsen sloot hij in 1496 de
Intercursus Magnus, een handelsverdrag dat Engeland toeliet in
de Nederlanden, behalve in Vlaanderen, vrij aan lakenhandel te
doen. Met de Fransen kwam hij op goede voet door aan koning
Karel VIII leenhulde te brengen voor Vlaanderen en Artesi� en
door in 1498 het Verdrag van Parijs te sluiten, waarbij hij
definitief afzag van de herovering van Bourgondi� en van zijn
aanspraken op Gelderland. In 1496 huwde Filips met Johanna,
dochter van Ferdinand van Arag�n en Isabella van Castili�. Dat
Spaanse huwelijk, waaruit in 1500 de latere keizer Karel werd
geboren, kreeg in de loop van hetzelfde jaar een grote politieke
betekenis, toen ten gevolge van verschillende sterfgevallen
Filips' vrouw erfdochter van Arag�n en Castili� werd. Voor
Filips gingen de belangen van zijn dynastie zwaarder wegen dan
die van de Nederlanden en in zijn beleid kwam een plotselinge
ommekeer. De neutraliteitspositie werd vervangen door een
duidelijke Fransgezinde houding, zoals bleek uit het
huwelijksverdrag dat Filips in 1501 liet sluiten tussen zijn
anderhalf jaar oude zoon Karel en Claudia, dochter van de Franse
koning Lodewijk XII. Door Filips' tussenkomst kwam een
toenadering tussen zijn vader Maximiliaan en de Franse koning
tot stand (Verdrag van Blois, 1504), waarbij beide vorsten het
eens werden over de positie van het tussen hen betwiste
hertogdom Milaan. In 1504 overleed Isabella van Castili� en
terwijl Ferdinand van Arag�n het regentschap voor zich opeiste,
liet Filips zich te Brussel tot koning van Castili� uitroepen.
In 1506 vertrok hij naar Spanje. Als gevolg van een storm in
Engeland verzeild geraakt, moest hij daar het Intercursus Magnus,
een voor de Nederlanden ongunstig handelsverdrag, sluiten. Ten
slotte belandde hij dan toch in Spanje, waar zijn schoonvader
hem niet zonder moeilijkheden als koning van Castili� (naast
Ferdinands dochter Johanna als koningin) erkende. Nauwelijks
drie maanden later overleed hij.
Filips de Schone was de laatste vorst die de Nederlanden
persoonlijk regeerde. Hij zette er de centralisatiepolitiek van
zijn voorgangers voort, o.m. door de Grote Raad definitief te
Mechelen te vestigen (1504).
