Rubriek :
Ziekten en
aandoeningen overzicht
Aneurysma van de
aorta in de buik (AAA)
Het aneurysma van de aorta in de buik (aneurysma aorta
abdominalis) is een plaatselijke verwijding van de grote
lichaamsslagader: de aorta. Deze verwijding ontstaat door een
zwakke plek in de wand van dit bloedvat. Vaak ontstaat een
aneurysma ongemerkt en neemt het geleidelijk in grootte toe. Dit
veroorzaakt meestal geen ernstige klachten en het wordt in de
meeste gevallen bij toeval ontdekt. Het grote gevaar van een
aneurysma is dat het kan barsten. Als dat gebeurt, is de kans
dat iemand overlijdt groot. Een aneurysma in de buik wordt door
pati�nten wel 'een tijdbom in de buik' genoemd. Dit is een
begrijpelijke, maar onjuiste vergelijking. Er is geen tijd aan
te geven waarop een aneurysma gaat barsten. Bovendien hebben
veel mensen een aneurysma, zonder dat zij daar ooit problemen
mee krijgen.
De aorta: de grote lichaamsslagader
Het aneurysma van de aorta in de buik is een verwijding van meer
dan anderhalf maal de diameter van het niet verwijde deel van de
aorta direct boven het aneurysma. In de praktijk betekent dit
dat de aorta op de plaats van de verwijding een diameter heeft
van drie centimeter of meer.
Op de plaats van de verwijding is de vaatwand uitgerekt en
dunner geworden. Door de verwijding neemt de spanning in de
vaatwand toe. Ook de bloedstroom in een aneurysma is verstoord,
het bloed wervelt daar rond. Daardoor vormt zich in het
aneurysma langs de uitgezette wand een bloedstolsel. Ook kunnen
stukjes van het stolsel los raken en meegevoerd worden naar
kleinere bloedvaten, waardoor deze verstopt raken. In de
uiterste situatie barst het aneurysma en stroomt het bloed uit
het bloedvat.
De meeste AAA 's worden groter, de snelheid waarmee is echter
verschillend. De kans op een ruptuur (het barsten) van het AAA
neemt met het groeien toe. Hoewel meer factoren een rol spelen,
zoals hoge bloeddruk en longziekten, is gebleken dat de kans op
een ruptuur zeer klein is (minder dan twee procent per jaar),
zolang het AAA kleiner dan vijf centimeter is. Wordt het AAA
groter dan zes centimeter, dan neemt de kans op barsten snel toe
(zo'n tien procent per jaar, afhankelijk van de snelheid waarmee
het AAA groeit). In de helft van de gevallen halen pati�nten na
een ruptuur het ziekenhuis niet en overlijden voortijdig. Maar
van de pati�nten die in het ziekenhuis een spoedoperatie
ondergaan overlijdt de helft alsnog. Kortom, slechts ��n op de
vier pati�nten overleeft een ruptuur in de buik.
Klachten
Het AAA is meestal a-symptomatisch. Dit wil zeggen dat veel
pati�nten met een AAA geen of nauwelijks klachten hebben en
daarom ook vaak geen weet hebben van het aneurysma.
Het AAA wordt vaak bij toeval ontdekt, wanneer bij iemand om
andere redenen een onderzoek plaatsvindt. Zo kan bij lichamelijk
onderzoek een uitgezette, kloppende zwelling gevoeld worden in
het gedeelte van de buik dat boven de navel ligt. Maar vooral
bij echografisch of r�ntgenonderzoek van de buik komen AAA 's
aan het licht. Er is dan ook een landelijke afspraak gemaakt met
alle radiologen dat zij bij onderzoek van de buik, om welke
reden dan ook, tevens de aorta goed bekijken.
Een enkele keer veroorzaakt het AAA vage rugklachten en pijn in
de buik. Dit kan betekenen dat het AAA bijna gaat barsten. De
ruptuur van een AAA is een dramatische gebeurtenis, die veel
pati�nten niet overleven. De ruptuur veroorzaakt heftige buik-
of rugpijn, een uitzettende, kloppende zwelling in de buik en
een shock. Verschijnselen van een shock zijn onder meer: zeer
bleek zien, koud aanvoelen en een koude neus.
Het ontstaan van een aneurysma
Een aneurysma is meestal het gevolg van slagaderverkalking (atherosclerose).
Bepaalde risicofactoren kunnen het proces van atherosclerose
versnellen.
Risicofactoren bij het ontstaan van aneurysma van de aorta van
de buik zijn vooral:
Mannelijk geslacht
Hoge leeftijd
Roken
Hoge bloeddruk
Soms kunnen erfelijke ziekten een rol spelen bij het krijgen van
een aneurysma.
Definitie
Een aneurysma is een lokale uitbolling (dilatatie) van een
arterie op een zwakke plek in de vaatwand. Een aneurysma
ontstaat meestal door atherosclerose. Een aneurysmatische
dilatatie is een gegeneraliseerde afwijking. Nogal wat pati�nten
hebben meerdere aneurysmata op verschillende plaatsen.
Een uitbolling in het deel van de aorta dat in de buikholte
loopt, noemt men een aneurysma van de abdominale aorta (AAA).
Een aneurysma van de thoracale aorta is een uitbolling in het
deel van de aorta dat in de borstkas loopt. Op de acute
dissectie van aneurysmata gaan we hier niet verder in.
Aneurysmata van de abdominale aorta
Aneurysmata van de abdominale aorta geven meestal geen klachten
totdat ze barsten (ruptureren). Het ruptureren van een aneurysma
van de abdominale aorta is een dramatische gebeurtenis. De
pati�nt heeft veel pijn en verliest in korte tijd veel bloed,
dat in de buikholte stroomt. Vier op de vijf pati�nten met een
gebarsten aneurysma overlijdt v��r of tijdens de behandeling.
Aneurysmata groeien langzaam in doorsnee: 0,2 tot 1 cm per jaar.
Hoe groter het aneurysma, hoe groter de kans op het optreden van
een ruptuur. Bij aneurysmata van de buikaorta groter dan vijf
cm, is de kans op een ruptuur in de eerstvolgende vijf jaar
tussen de 20 en 45 procent. Bij hypertensie groeit het aneurysma
sneller en stijgt het risico op een ruptuur evenredig.
Aneurysma van de thoracale aorta
Een aneurysma van de thoracale aorta kan meestal ook ongemerkt
groeien, totdat het barst en dan zeer hevige pijn in de borst of
tussen de schouderbladen oplevert - wat men vaak ten onrechte
aanziet voor symptomen van hartklachten.
Ziekten en behandeling van de thoracale aorta worden in
Nederland niet apart geregistreerd. Op basis van het Amerikaanse
prevalentiecijfer van 0,8% gaat men uit van een incidentie van 2
� 3 pati�nten per 100.000 per jaar. In het algemeen is er
onderrapportage omdat het ziektebeeld niet wordt onderkend. De
aandoening komt 2 � 5 keer meer voor bij mannen dan bij vrouwen,
en meestal tussen de vijftig en zestig jaar.
