Rubriek : De
mens -
geschiedenis
De atoombom en de vrede
Eind mei 1942 voer
een Japanse landingsvloot van 53 schepen naar de Midway-eilanden,
halverwege Japan en Havaii. Op deze eilanden was een belangrijke
Amerikaanse luchtmachtbasis gevestigd. Zou die in Japanse handen
vallen, dan werd Hawaii direct bedreigd. De Amerikanen waren
echter van de komst van de vijandelijke vloot op de hoogte en
stuurden er hun grote bommenwerpers, de vliegende Forten, op af.
Tegelijkertijd lieten ze drie vliegdekschepen in die richting
opstomen. De Slag bij Midway, van 3 tot 6 juni 1942, werd
voornamelijk met vliegtuigen uitgevochten. De Japanners leden
grote verliezen. Vier vliegdekschepen, twee zware kruisers, drie
torpedobootjagers en ��n troepentransportschip verdwenen naar de
bodem van de Grote Oceaan. Een aantal andere schepen werd zwaar
beschadigd en ruim 270 Japanse vliegtuigen gingen in de strijd
verloren. Het was een keerpunt in de strijd. De Amerikanen namen
het offensief over. Hoewel ze regelmatig zware slagen te
incasseren kregen, vorderden ze langzaam maar zeker. Steeds
opnieuw werden er eilanden op de Japanners veroverd. Eind 1944
werd de Japanse vloot vrijwel vernietigd. Op 23 februari 1945
bereikten de Amerikanen Manila op de Filippijnen en op 1 mei
werd begonnen met de herovering van Tarakan. De ring om Japan
werd steeds nauwer aangehaald. Intussen onderging Japan zware
bombardementen van de Amerikaanse vliegende superforten. De
situatie begon er voor Japan hopeloos uit te zien. Daarom lieten
de Geallieerden de Japanse regering weten dat ze beter de strijd
kon staken. Tokyo reageerde daar echter nog niet op. De Japanse
soldaten bleven verbitterd doorvechten. Met zelfmoordvliegtuigen
en zelfmoordschepen probeerden ze de uitzichtloze oorlog te
rekken.
De nieuwe Amerikaanse president, Harry S. Truman (Roosevelt was
op 12 april 1945 aan een hersenbloeding overleden), stond voor
een uiterst moeilijke beslissing. Op 16 juli 1945 was na heel
hard werken de eerste proef met een atoombom in de woestijn van
Nieuw-Mexico geslaagd. Moest Japan met dit verschrikkelijke en
vernietigende wapen op de knie�n gedwongen worden ? Alles wees
erop dat de Japanners zich op een strijd op leven en dood in hun
eilandenrijk voorbereidden. Dat zou niet alleen onnoemelijk veel
Japanse, maar waarschijnlijk meer dan een miljoen Amerikaanse
soldaten het leven kosten. Daarom nam Truman, die als president
krachtens de grondwet Commander in Chief ofwel Opperbevelhebber
van de Strijdkrachten was, het besluit dat er een atoombom op
Japan moest worden geworpen. De keus viel op Hirosjima, een stad
van ongeveer 250.000 inwoners op de zuidkust van het eiland
Hondo. De bom, die op 6 augustus 1945 om kwart over acht 's
morgens werd gedropt, ontplofte op driehonderd meter hoogte pal
boven de stad. Ongeveer zeventig procent van de bebouwing werd
verwoest en 75.000 inwoners werden onmiddellijk gedood en 90.000
gewond.
Drie dagen later werd er opnieuw een atoombom afgeworpen boven
Japan, ditmaal op de stad Nagasaki. Het moderne Nagasaki werd
voor ongeveer veertig procent verwoest en telde 40.000 doden en
30.000 gewonden. De indruk die de beide atoomaanvallen in Japan
maakten, was verpletterend. Een luchtaanval die in maart 1945 of
Tokyo was gedaan en waarvan de gevolgen niet door Hirosjima
waren overtroffen, had toen geenszins tot vrede geleid. Nu
echter liet de Japanse regering de volgende dag al weten dat ze
vrede wilden sluiten. Op 2 september 1945 kwam de vrede met
Japan formeel tot stand.
Nog tijdens de oorlog voelden de geallieerde bondgenoten
behoefte om te gaan praten over wat er met de bevrijde gebieden
zou moeten gebeuren. Dat was niets nieuws, want ook na de
Napoleontische tijd en na de Eerste Wereldoorlog had men zich op
grote conferenties beraden over de toekomstige situatie in
Europa. De eerste echte besprekingen in die richting werden
gehouden van vier tot elf februari 1945 te Jalta op de Krim. De
deelnemers aan de Conferentie van Jalta waren Churchill,
Roosevelt en Stalin. Men kwam overeen dat Duitsland in
zijn geheel bezet zou worden. Iedere mogendheid zou een deel
gaan bezetten. Churchill, die volgens traditie aan het
machtsevenwicht in Europa dacht, wilde dat Frankrijk ook een
deel zou krijgen. Zo kwam met tot de instelling van vier
bezettingszones.
Stalin,
die zich bewust was van de kracht van zijn oprukkende Rode
Leger, legde nog enkele eisen op tafel. Duitsland zou aan de
Sowjetunie herstelbetalingen moeten doen. Verder wilde Stalin
aan de westgrens van de Sowjetunie een reeks staten waarin hij
zijn invloed zou kunnen doen gelden. Tenslotte zegde Stalin toe
dat hij aan de oorlog tegen Japan zou deelnemen. In ruil
daarvoor zou hij ook Mantsjoerije, Mongoli� en Korea tot de
Russische invloedssferen mogen rekenen.
Na de Duitse nederlaag werd in juli 1945 de Conferentie van
Potsdam (zie foto) gehouden. De drie grote mogendheden waren wel
vertegenwoordigd, maar niet alle personen waren dezelfde. De
Amerikaanse vice-president Harry Truman was de overleden
president Roosevelt opgevolgd. Churchill werd na de Britse
verkiezingen als eerste minister vervangen door Attlee van de
Labour-partij. Alleen Stalin was er nog. Besloten werd Duitsland
weer tot een democratische staat te maken. Daartoe moesten alle
nazi's uit de openbare functies verwijderd worden en de
oorlogsmisdadigers moesten worden gestraft. Duitsland werd
verdeeld in vier bezettingszones, een Amerikaanse, een Britse,
een Russische en een Franse.
Een geallieerde bestuursraad zou Duitsland vanuit Berlijn als
een eenheid besturen. Duitsland moet een flink stuk van zijn
gebied aan Polen en ook een deel aan de Sowjetunie afstaan. De
besprekingen verliepen in het algemeen erg moeizaam. Tal van
Europese problemen werden niet opgelost. Meningsverschillen over
de Duitse herstelafbetalingen aan de Sowjetunie bleven bestaan.
De Sowjetunie demobiliseerde ook helemaal niet, in tegenstelling
tot de Geallieerden, die er snel op grote schaal mee begonnen.
Had de Conferentie van Potsdam al als voorbereiding tot een
vredesverdrag moeten dienen, dan kan men zeggen dat ze een
mislukking is geworden. Het beloofde niet veel goeds.
