Rubriek :
Dier - algemeen
Bergland van Europa en
Noord-Afrika
Hoog in de bergen is
de lucht zo ijl, dat dieren uit het laagland er last van hebben.
Dat geldt trouwens ook voor mensen. De meeste bergen van Europa
en Noord-Afrika zijn echter niet zo hoog. De dieren in dat
gebied hebben het, wat hun natuurlijke omstandigheden betreft,
dan ook niet zo moeilijk als de dieren in het hooggebergte,
zoals de Himalaya. Maar ze moeten wel meer strijd voeren tegen
de steeds opdringende mens met zijn kudden vee. Het gebied
waarin de in het wild levende dieren hun voedsel moeten vinden,
wordt steeds kleiner. Bovendien komt daarbij nog de
milieuvervuiling door de industrie.
Er
is feitelijk nauwelijks nog ��n zoogdier in de Alpen of de
Pyrenee�n waarvan men kan zeggen dat het hen goed gaat.
Verschillende soorten staan zelfs op punt van uitsterven. Een
voorbeeld daarvan is de Pyreneese desman, een watermol die
graaft in de oevers van bergrivieren. Hij leeft van
verschillende amfibie�n, rivierkreeften, insecten, wormen en
slakken.
De Iberische steenbok werd al veel eerder het slachtoffer van de
mens. In de middeleeuwen kwam hij in en om de Pyrenee�n nog zeer
veel voor. Maar om verschillende redenen werd er fanatiek op hem
gejaagd. E�n van die redenen was, dat men in de middeleeuwen
geloofde dat verschillende lichaamsdelen van de Iberische
steenbok een genezende kracht bezaten tegen talloze kwalen. Een
andere reden was de voorkeur voor zijn smakelijke vlees en
verder was de steenbok een uitdaging voor de jagers, omdat hij
zich in zulk onherbergzaam terrein ophield. Hoewel de Iberische
steenbok tegenwoordig wettelijk is beschermd, neemt zijn aantal
maar weinig toe. Zijn neef, de Alpensteenbok (zie foto), is er
iets beter van afgekomen. Daarvan bestaat nog steeds een kolonie
in de bergen van Noord-Itali� (Gran Paradiso), van waaruit weer
kolonies gevormd zijn in Zwitserland, Frankrijk, Oostenrijk,
Duitsland, Joegoslavi� en verschillende gebieden in Itali�.
Nauw verwant aan de Iberische steenbok is de gems, die veel meer
voorkomt. Hij is een behendige klimmer, met een charmant
uiterlijk, maar opgepast. Hij is maar al te zeer bereid zijn
scherpe, kromme hoorns te gebruiken. Nog groter in aantal zijn
de Alpenmarmotten van de Alpenweiden. Er zijn dieren, die
vroeger overal in Europa en Noord-Afrika werden aangetroffen,
maar die nu zijn teruggedreven naar schuilhoeken in de bergen.
De gewone jakhals bijvoorbeeld is een dier dat tegenwoordig
alleen nog maar in de ontoegankelijke gebieden van het
Kaukasus-gebergte wordt aangetroffen. Lynxen, bruine beren,
wilde katten, wolven en wilde zwijnen komen er nog maar in
kleine aantallen voor.
Enkele exemplaren van deze dieren komen nog voor in de Pyrenee�n
en andere in het ruige kustgebergte van Scandinavi�. De
Scandinavische bergketens vormen een veilige wijkplaats voor
vele bedreigde soorten. Dit is mede te danken aan de regeringen,
die ervoor gezorgd hebben dat de dieren bij de wet beschermd
zijn. Zelfs de muskus-os, een bijna uitgestorven soort van het
palearctisch gebied, is opnieuw uitgezet in de Dovrefjell-bergen
van Noorwegen en leidt daar een beschermd bestaan.
Aan
de andere kant van de Straat van Gibraltar light het
Atlas-gebergte, een deel van het palearctisch gebied dat in
Afrika ligt. Het is de woonplaats van verschillende unieke
diersoorten. Sommige daarvan zijn Europees van oorsprong, andere
van Afrikaanse oorsprong. Deze dieren trekken roofdieren uit de
Sahara aan, zoals woestijnvossen, genetkatten en caracals. De
Algerijnse beer en de Algerijnse wilde ezel zijn uitgestorven en
de laatste berberleeuw is omstreeks 1920 neergeschoten.
Maar het Atlas-hert, een ondersoort van het edelhert, graast nog
steeds in de graslanden en in de bossen in een klein gebied in
de grensstrook tussen Tunesi� en Algerije.
De sierlijke dorkasgazellen hebben weinig behoefte aan water. Ze
kunnen zich dan ook heel goed in leven houden in het droge
Atlas-gebergte. Ze hebben genoeg aan het beetje vocht dat ze
halen uit de sappige planten. Manenschapen, die hoorns hebben
als die van een geit, grazen tussen de steile rotsen. In de
bergwouden komt men wilde varkens tegen, net als de magot of
Turkse aap (zie foto), die verder nog op Gibraltar voorkomt.
Deze staartloze apen zwerven door de wouden op zoek naar
voedsel, zoals pijnappels, bladeren, insecten en schorpioenen.
