Rubriek :
Historische figuren
Charles Darwin
Darwin, Charles
Robert (Shrewsbury 12 febr. 1809 - Down 16 maart 1882), Engels
natuuronderzoeker, studeerde aanvankelijk medicijnen te
Edinburgh, later theologie te Cambridge.
1. Evolutietheorie
Darwin is de stichter van de moderne evolutietheorie: de
theorie dat alle soorten planten en dieren zich uit voorgaande
vormen hebben ontwikkeld, dat een evolutie heeft plaatsgehad.
De evolutiegedachten van zijn grootvader Erasmus Darwin
betekenden aanvankelijk niets voor hem, omdat diens idee�n
speculatief waren. Zijn waarnemingen tijdens een reis om de
wereld als jong natuuronderzoeker met het oorlogsschip Beagle
(1831-1836) leidden echter tot een ommekeer in zijn opvattingen.
Zij betroffen drie gebieden: a. de waarnemingen van de fauna van
de Gal�pagoseilanden, waar hij had geconstateerd dat
verschillende soorten vinken van eiland tot eiland iets van
elkaar verschillen en dat iedere soort aangepast was aan haar
specifieke milieufactoren; b. de waarneming in Zuid-Amerika dat
sommige soorten uit een levensgemeenschap vervangen kunnen
worden door andere soorten die, hoewel gelijk in
levensgewoonten, daar toch morfologisch van verschillen; c. de
vondsten van fossiele overblijfselen van grote, met beenplaten
bedekte, op gordeldieren gelijkende vormen. Uitgaande van de
werkhypothese dat soorten evolueren en uit elkaar ontstaan,
begon Darwin toen al zijn waarnemingen te toetsen om zijn nieuwe
theorie meer bewijskracht te geven.
In 1842 gaf Darwin vorm aan zijn gedachten in een korte schets,
welke hij in 1844 uitbreidde tot een essay. Deze werden echter
geen van beide gepubliceerd. Ten slotte overreedden Charles
Lyell en Hooker hem zijn werk te publiceren. Ondertussen was
Alfred Russel Wallace (1823-1913) begonnen hetzelfde vraagstuk
te onderzoeken. Begin 1858 werkte Wallace op de Molukken en
schreef van daar zijn theorie aan Darwin. Uit zijn conclusie
bleek dat hij, onafhankelijk van Darwin, tot dezelfde oplossing
was gekomen. Hun gezamenlijke verklaring werd op 1 juli 1858
voor de Linnean Society of London voorgelezen en op 1 augustus
van dat jaar gepubliceerd. Darwin schreef vervolgens zijn
bewijsmateriaal neer in zijn boek On the origin of species by
means of natural selection, or the preservation of favoured
races in the struggle for life, dat op 24 nov. 1859 verscheen.
1.1 Uitgangspunten
De theorie is in wezen gebaseerd op vier uitgangspunten, die
later bleken juist te zijn: 1. alle individuen binnen ��n soort
vertonen toevallige variaties in alle kenmerken en
eigenschappen; 2. alle organismen produceren veel meer
voortplantingscellen dan er ooit volwassen nakomelingen zullen
ontstaan; 3. het aantal individuen binnen een soort blijft min
of meer constant (the average numbers of a species); 4. derhalve
moet er in de strijd om het bestaan (struggle for existence,
struggle for life) een hoge sterfte optreden.
1.2 Conclusies
Hieruit trok Darwin drie conclusies: 1. sommige variaties
zullen in de strijd om het bestaan een grotere overlevingskans
hebben dan andere (survival of the fittest), en de ouders van de
volgende generatie zullen op natuurlijke wijze geselecteerd
worden uit die individuen welke het meest doeltreffend zijn
aangepast aan hun milieu (natural selection); 2. de erfelijkheid
draagt er zorg voor dat de nakomelingen op hun ouders lijken; 3.
daardoor zal de verkregen verbeterde aanpassing behouden
blijven.
Aanvankelijk durfde Darwin de consequenties van zijn theorie wat
betreft de afstamming van de mens niet te publiceren. Dit
gebeurde pas in 1871, toen The descent of man verscheen. Dit
boek leverde hem nog meer vijanden op dan hij al had sinds zijn
publicatie On the origin of species in 1859.
2. Ander werk
Darwin bewoog zich ook op vele andere gebieden van de
natuurwetenschap. Op het gebied van de geologie zijn zijn
verklaringen over het ontstaan van ringvormige koraalriffen en
van instortingskraters (caldeira's) boven uitgeblazen
magmahaarden van blijvende betekenis. Darwins driedeling van de
koraalvormingen in atollen, barri�re- en kustriffen is nog
algemeen geldig en hun genetische verband door daling van de
oceaanbodem, hoewel later geamendeerd, toch als verklaring
klassiek juist. Darwin werd in Westminster Abbey begraven.
