Rubriek :
Ziekten en
aandoeningen overzicht
Dementie
Wat is dementie ?
Dementie is een ernstige en uiteindelijk fatale aandoening die
berust op een voortschrijdende achteruitgang van het
functioneren van de hersenen.
Anders gezegd: dementie is een hersenaandoening waarin het
gehele geestelijke functioneren steeds verder achteruit gaat,
zodat het normale zelfstandig leven uiteindelijk niet meer
mogelijk is.
Het is een syndroom, dat wil zeggen: een verzameling van
symptomen die zich tegelijkertijd voordoen en verschillende
oorzaken kunnen hebben.
De symptomen zijn:
1. Geheugenstoornissen (verminderd vermogen om nieuwe informatie
in zich op te nemen of eerder ontvangen informatie te
herinneren)
EN:
2. E�n of meer van de volgende cognitieve stoornissen:
� Afasie (taalstoornis)
� Apraxie (verminderd vermogen om motorische activiteiten uit te
voeren ondanks intacte motorische functie)
� Agnosie (stoornissen in het herkennen of identificeren van
voorwerpen, ondanks een intacte zintuiglijke waarneming)
� Stoornis van de uitvoerende functies (d.w.z. plannen maken,
organiseren, volgorde aanbrengen, abstract denken)
EN:
3. De stoornissen veroorzaken elk een duidelijke beperking in
het sociaal of beroepsmatig functioneren en betekenen een
significante beperking ten opzichte van het vroegere niveau.
EN:
4. De stoornissen komen niet uitsluitend voor tijdens het beloop
van een acute verwardheid (=delirium).
Enkel een minder goed functionerend geheugen is dus niet
voldoende om te spreken van dementie. Aan al de voorgaande 4
criteria moet worden voldaan vooraleer men kan spreken van
dementie.
Symptomen die ook vaak voorkomen bij dementie zijn onder andere
stemmingswisselingen, woede, agressie, angst, apathie,
achterdocht, verzamelwoede,�
De diagnose dementie stellen is vaak niet eenvoudig: het is werk
voor huisartsen, geriaters, neurologen en psychiaters. Het is
belangrijk dat de diagnosestelling correct gebeurt. Klachten
over geheugen en cognitief functioneren rechtvaardigen een
zorgvuldig diagnostisch onderzoek van de pati�nt .
Ten onrechte beschouwd worden als dementerend, heeft nadelige
effecten, maar dementie die over het hoofd wordt gezien
eveneens. De diagnosestelling dementie houdt immers
mogelijkheden in om afspraken te maken voor de toekomst, een
verwerkingsproces op gang te brengen, het verdere leven te
plannen en een gepaste medische, medicamenteuze en psychosociale
ondersteuning op te starten.
Oorzaken van dementie
Dementie is niet ��n bepaalde ziekte met ��n bepaalde oorzaak.
Het kan best vergeleken worden met een paraplu waaronder
tientallen aandoeningen thuishoren. In een deel van de gevallen
kan slechts na verloop van tijd of na het overlijden van de
betrokkene met 100 % zekerheid de oorzaak van de dementie worden
vastgelegd.
Alzheimer dementie
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende (60 � 70 % van
de gevallen), oorzaak van dementie (Cummings, J. L., 2003).
Ze wordt gekenmerkt door een sluipend begin en een langzame
steeds erger wordende achteruitgang van de cognitieve functies
(Jonker, C. et al.(reds), 2001). Vaak treft men op microscopisch
niveau in de hersenen plaques (abnormale verharde
eiwitophopingen buiten de hersencellen) en tangles (kluwens in
de hersencellen) aan.
Vasculaire dementie
In 15 � 30 % van de gevallen van dementie is er sprake van een
vasculaire oorzaak (Cummings, J. L., 2003). Hierbij vindt men
afwijkingen in de bloedvaten van de hersenen. Het kan gaan om
veel kleine herseninfarcten (verstopping van bloedvat(en)), een
enkel herseninfarct of een hersenbloeding (scheurend bloedvat).
In tegenstelling tot Alzheimer dementie begint de dementie
plotser en is er een eerder sprongsgewijze achteruitgang. De
symptomen zijn vaak afhankelijk van de plaats in de hersenen
waar het herseninfarct of � bloeding heeft plaatsgevonden.
Mengvormen van Alzheimer dementie en vasculaire dementie
Regelmatig treft men bij ��n persoon zowel kenmerken van
Alzheimer dementie als vasculaire dementie aan.
Andere oorzaken
Alzheimer dementie en vasculaire dementie zijn de meest
voorkomende oorzaken van dementie. Af en toe komen de volgende
andere oorzaken voor:
� frontotemporale dementie e.g. Ziekte van Pick (kijk ook eens
hier)
� Lewy-Body dementie
� Dementie ten gevolge van de ziekte van Huntington
� Dementie ten gevolge van de ziekte van Parkinson
In totaal zijn er echter een 60-tal oorzaken van dementie.
Voorkomen van dementie
De kans op dementie is groter naarmate de leeftijd vordert. Een
hoge leeftijd is de belangrijkste bekende riscofactor voor
Alzheimer dementie en voor de meeste andere vormen van dementie
(Nederlandse Gezondheidsraad, 2002).
In Belgi� lijden er naar schatting 158 000 mensen aan dementie (Pacolet
et al., 2001). Naar schatting 5 % van de mensen ouder dan 65 zou
lijden aan dementie. Op de leeftijd van 80 jaar neemt dit
percentage toe tot 20 %. In zeldzame gevallen (in Belgi� naar
schatting 3000 mensen) komt dementie ook voor het 65e levensjaar
voor.
Ziekten die doen denken aan dementie
Het is belangrijk om grondig onderzoek te doen bij vermoeden van
dementie.
De klachten kunnen soms lijken op die van dementie, maar
eigenlijk binnen een andere problematiek kaderen. De meest
voorkomende zijn:
Normale ouderdomsvergeetachtigheid
Cognitieve stoornis zonder dementie
Geheugenklachten bij depressie
Acute verwardheid (=delier)
Focale neuropsychologische stoornissen
