W ORLD E XPLORER     

Siteoverzicht
Email
Homepage
     

Rubriek :
Historische figuren

Democritus van Abdera

Democritus van Abdera (Gr.: D�mokritos) (ca. 460-380/370 v.C.), Grieks wijsgeer, leerling van Leucippus van Milete, was de belangrijkste vertegenwoordiger van het atomisme in de oudheid (zie atoomtheorie).
Het systeem, in hoofdzaken door Leucippus ontworpen, werd door Democritus uitgebreid en verdiept; bovendien was de laatste op veel meer gebieden van wetenschap dan alleen de natuurfilosofie actief. Zijn oeuvre, waarvan alleen fragmenten bewaard zijn, had een encyclopedisch karakter: de 70 titels die Diogenes La�rtius noemt, zijn verdeeld over o.a. ethica, fysica, kosmologie, fysiologie, waarnemingsleer, mathematische onderwerpen, astronomie, po�tica, fonetiek, ritmiek, schilderkunst, mantiek, enz.
Zijn stijl werd in de oudheid hoog geprezen; het werk zal verloren zijn gegaan omdat het zich absoluut niet leende voor theologiserende of christianiserende adaptatie, en het door dat van Epicurus als overvleugeld werd beschouwd.
Volgens Democritus nemen wij met de zintuigen slechts een afgeleide werkelijkheid waar: in wezen zijn er slechts de atomen en de lege ruimte waarin deze zich bevinden. De atomen zijn kleinste substanties, kwalitatief gelijk (want alleen het gelijke kan op het gelijke inwerken) en, evenals het �ne Zijnde van Parmenides van Elea, noch ontstaan noch vergankelijk.
De lege ruimte 'is' niet in de zin waarin de atomen 'wel' zijn. Onderling verschillen de atomen alleen in vorm, grootte en de positie die zij ten opzichte van elkaar kunnen innemen. De veelheid van vormen (bijv. atomen met haakjes) maakt het mogelijk dat heterogene deeltjes enige tijd aan elkaar vast blijven zitten. De atomen zijn eeuwig in beweging; deze beweging is niet gelijkgericht.
In de oneindige ruimte kunnen dichtere atoomgroeperingen ontstaan, waarbij op een gegeven ogenblik de beweging van alle deeltjes dezelfde kan worden, nl. rond een middelpunt. Uit een dergelijke wervelende atoommassa ontstaat een kosmos. Bij gelijke beweging zal nl. het naar vorm en grootte gelijke zich bij het gelijke voegen: de grotere atomen gaan naar het centrum, de fijnste worden uit de massa gecentrifugeerd en de minder fijne blijven op verschillende afstand van het middelpunt meegesleurd (kosmos van aarde in het midden, water, lucht en vuur).
Zwaarte van atomen is dus het secundair gevolg van het effect van de werveling op de grootte van de atomen; in de ledige ruimte zijn alle substanties even zwaar. Doordat heterogene deeltjes door hun respectieve volgens vormen bepaalde patronen in elkaar blijven zitten, kunnen de dingen en de levende wezens ontstaan. Evenals dezen zal ook de kosmos vanzelfsprekend eens vergaan. Hij is bovendien niet de eerste, de laatste of de enige in het universum.
Democritus' wereldbeeld is zuiver mechanistisch en materialistisch: andere oorzaken dan atomen, ruimte en eeuwige beweging spelen geen rol. Alles geschiedt 'volgens de noodzakelijkheid', dwz. omdat het nu eenmaal zo is en niet anders kan. De ziel is stoffelijk en bestaat uit ronde, gladde deeltjes, de meest beweeglijke in de kosmos, analoog aan die van het vuur. Als bewegende en waarnemende instantie is zij gelijkelijk over het gehele lichaam verdeeld; het denkende gedeelte zetelt in het hoofd.
De waarneming wordt verklaard als het opvangen van de afbeeldingen die alle objecten voortdurend uitstralen. Daar wij goden waarnemen, moeten ook deze bestaan.
Interessant is Democritus' ethiek, waarvan een aanzienlijk aantal fragmenten bewaard is; zijn opvattingen zijn nuchter en realistisch. De mens moet streven naar opgewektheid en innerlijke rust.
Met dit laatste loopt Democritus vooruit op de ethische systemen van de hellenistische periode; Epicurus). Democritus' systeem werd met een aantal wijzigingen overgenomen door Epicurus.
 


Klik hier om deze pagina als je startpagina in te stellen !

Google
 
Web www.worldexplorer.be
www.infoblog.be
© 2006 - WorldExplorer