|
De
duizendpoot
 Klasse : Chilopoda - Orde,
familie, geslacht en soort : Verschillende. Er
zijn naar schatting drieduizend soorten
duizendpoten verdeeld over 22 families in de
geleedpotigenklasse Chilopoda.
Met hun vele poten, flexibele lichaam en
gifklauwen zijn duizendpoten snelle en gevreesde
predatoren van andere insecten. De grootste
soorten kunnen zelfs mensen lelijk bijten. Deze
taaie kleine dieren hebben echter ��n zwakke
plek : blootgesteld aan droge condities en
daglicht droogt hun huid snel uit en gaan ze
dood. Duizendpoten moeten wachten tot de avond
valt en de lucht koeler en vochtig wordt,
voordat ze op jacht kunnen gaan.
Een duizendpoot eet vrijwel alles wat hij met
zijn gif de baas is. Kleinere soorten voeden
zich met pissebedden, mieren, termieten,
vliegen, kevers, springstaartjes, slakken,
wormen, strandvlooien en andere ongewervelde
dieren. Tropische Scolopendra-soorten hebben het
voorzien op kakkerlakken, kikkers en padden,
hagedissen, slangen, muizen en zelfs broedende
vogels. De jachtmethode hangt af van de soort.
Snelle Scutigera gebruiken hun facetogen om
prooi te ontdekken, terwijl andere soorten vaak
trillingen in de lucht of de grond gebruiken om
hapjes op te sporen. Bij de aanval gebruikt een
duizendpoot zijn tangvormige klauwen om een
afgepaste hoeveelheid gif in zijn slachtoffer te
spuiten. Dit gif werkt op verschillende manieren
: het tast of het zenuwstelsel aan of maakt
vlees vloeibaar voor een betere vertering. De
duizendpoot gebruikt vier paar ledemaatachtige
monddelen, maxillae, om de prooi in stukjes te
scheuren en kauwt deze fijn tussen twee getande
of kamvormige kaken.
Een duizendpoot spoort partners op via geur. Bij
het paren deponeert het mannetje een
spermapakketje op een stukje zijde dat hij
speciaal voor dat doel spint. Het vrouwtje haalt
het pakketje op en gebruikt het om haar eieren
te bevruchten. De vrouwtjes van bepaalde soorten
tonen verzorgingsgedrag. Ze krullen zich rond de
eitjes en later rond de jongen. Soorten die
enkele eitjes leggen, tonen geen ouderlijke
zorg. Pas uitgekomen duizendpoten vervellen
enkele malen snel achter elkaar. Bij elke
vervelling komt er een extra segment met een
paar poten bij, zodat de dieren snel groeien.
Volwassen dieren vervellen nog eens per jaar.
Overdag slapen duizendpoten in vochtige, donkere
hoekjes. Er zijn soorten die zich in scheuren en
spleten in de grond verbergen. Valt er licht op
ze, dan maken ze dat ze wegkomen. Veel soorten
hebben geen ogen, maar antennes of voelsprieten
die bijzonder gevoelig zijn voor beweging en
geur. Een duizendpoot in gevaar scheidt soms
giftige lichaamssappen af of bijt.
Mensen maken duizendpoten meestal dood, maar
omdat de meeste zich goed verstoppen, is het
onwaarschijnlijk dat ze zullen uitsterven.
|
