Rubriek :
Historische figuren
Edmund Halley
Halley, Edmund (Haggerston,
bij Londen, 8 nov. 1656 - Greenwich 25 jan. 1742), Engels
astronoom, vooral bekend door de naar hem vernoemde komeet
Halley. Hij was o.a. bevriend met Isaac Newton, wiens Principia
hij op eigen kosten liet verschijnen. Hij maakte een nauwkeurige
studie van het aardmagnetisme en zag als eerste het verband
tussen poollicht en aardmagnetisme. Ten behoeve van de
scheepvaart gaf hij in 1701 een isogonenkaart voor de
Atlantische Oceaan uit en in 1702 een voor de gehele aarde. In
1703 werd hij hoogleraar in de meetkunde te Oxford. In 1705
publiceerde hij A synopsis of the astronomy of comets, waarin
hij volgens de methoden van Newton de banen van 24 kometen
berekende, die tussen 1337 en 1698 waargenomen waren. Hij toonde
hierin aan dat de in 1682 verschenen komeet identiek was met die
van 1607 en 1531 en waarschijnlijk ook met die van 1456. Hiermee
was de eerste elliptische kometenbaan ontdekt. Halley voorspelde
de terugkeer van de komeet in 1758 en met kerstmis van dat jaar
werd deze, sedertdien naar hem genoemde komeet, inderdaad weer
gezien. In 1713 werd Halley secretaris van de Royal Society in
Londen, in 1720 Astronomer Royal (directeur van de sterrenwacht
te Greenwich).
Halley ontdekte verder de seculaire acceleratie van de maan en
een ongelijkheid in de beweging van Jupiter en Saturnus, toonde
door vergelijking met de Almagest van Ptolemaeus aan dat de
sterren Sirius, Aldebaran en Arcturus een eigenbeweging hebben
en stelde de later in de 18de eeuw toegepaste methode tot
bepaling van de zonsparallax met behulp van Venusovergangen
voor. Halley was ook werkzaam op fysisch gebied.
