Rubriek : De
mens - algemeen
De Februari-revolutie
Met Lodewijk Filips
van Orl�ans had de gegoede burgerij in Frankrijk in 1830 haar
zin gekregen. De grondwet of Charte werd in liberale zin
gewijzigd. De medezeggenschap van het volk werd erin opgenomen,
net als de vrijheid van drukpers en van onderwijs. Het kiesrecht
werd wat uitgebreid, zij het niet echt veel. De republikeinen en
de vooruitstrevende liberalen (radicalen genoemd) waren niet
tevreden. Ze vormden een voortdurende bron van onrust.
In 1847 begonnen de liberalen en de radicalen bijeenkomsten te
houden door het hele land. Het waren schijnbaar maaltijden, maar
in werkelijkheid politieke bijeenkomsten. Een dergelijke grote
bijeenkomst in Parijs zou door een demonstratie worden vooraf
gegaan. De regering vreesde moeilijkheden en verbood de
demonstratie. Dat pakte echter verkeerd uit. Er ontstond grote
opwinding. Bij een botsing tussen een menigte en militairen
vielen er doden en gewonden. De koning Lodewijk Filips deed in
februari 1848 afstand van de Franse troon en republikeinen en
socialisten riepen de republiek uit. Een proefneming met
werkplaatsen van de staat volgens de idee�n van de socialist
Louis Blanc mislukte. De arbeiders kwamen in opstand. Na vier
dagen van hevige gevechten werd deze opstand onderdrukt. Volgens
de grondwet berustte de wetgevende macht bij de
volksvertegenwoordiging, die volgens algemeen kiesrecht was
gekozen, en de uitvoerende macht bij de president van de Franse
republiek. Lodewijk Napoleon, neef van Napoleon Bonaparte, nam
aan de presidentsverkiezingen deel en werd met een overtuigende
meerderheid gekozen. De nieuwe president had in feite maar ��n
doel voor ogen : herstel van het keizerrijk. Hij liet niets na
om de herinnering aan zijn grote oom levendig te houden. Toen
het niet snel genoeg ging naar zijn zin op weg naar het
keizerschap, pleegde hij in 1851 een staatsgreep. Lastige
tegenstanders werden gevangen genomen, en het verzet van de
Parijzenaars werd met kracht onderdrukt. Er volgde een
grondwetswijziging, waarbij Lodewijk Napoleon bijna alle macht
kreeg. In 1852 werd een voorstel van hem tot erfelijk keizer te
benoemen, door een volksstemming met ongelofelijke meerderheid
aanvaard. Zo begon Lodewijk Napoleon als Napoleon III het Derde
Franse Keizerrijk (1852-1870).
De
Februari-revolutie van 1848 in Parijs deed ook toen weer - net
als de Juli-revolutie van 1830 - allerlei opstandige bewegingen
losbarsten over heel Europa. In Napels, Toscane en Sicili�
werden grondwetten afgekondigd. In het Habsburgse Rijk, dat uit
een mengelmoes van allerlei volken bestond, braken niet alleen
in Wenen, maar ook in Praag, in Hongarije en in Noord-Itali�
revoluties uit. De Tsjechen eisten zelfbestuur; de Hongaren
scheidden zich zelfs helemaal af. Geleidelijk echtere stelden de
Oostenrijkers weer orde op zaken. Alleen de Hongaren bleven
moeilijkheden opleveren. Maar tsaar Nikolaas I kwam de
Oostenrijkers te hulp en dat betekende het einde van de
Hongaarse vrijheidsstrijd. In Nederland, waar al enige tijd door
Thorbecke om een liberale grondwet werd gevraagd, schrok koning
Willem II van de gebeurtenissen in het buitenland. De volgens de
liberale opvattingen gewijzigde grondwet kwam nog in 1848 tot
stand.
In Berlijn waren er ook moeilijkheden die leidden tot het
opwerpen van barricaden in de straten. Koning Frederik Willem IV
(1840-1861) was bereid aan de verlangens van de revolutionairen
tegemoet te komen. Ook beloofde hij dat hij zich aan het hoofd
van de Duitse eenheidsbeweging zou plaatsen. De grondwet die
Frederik Willem IV uitvaardigde, was niet erg vergaand. De
volksvertegenwoordiging had het Engels parlement als voorbeeld.
Het bestond dus uit een Herenhuis (House of Lords) of Eerste
Kamer en een Huis van Afgevaardigden (House of Commons) of
Tweede Kamer. Om de Duitse eenheid tot stand te brengen kwam in
1848 in Frankfurt aan de Main een vergadering bijeen, het
zogeheten Parlement van Frankfurt. De grote vraag op deze
vergadering was of Oostenrijk wel of niet zou moeten meedoen aan
de Duitse eenheid. Frederik Willem IV weigerde echter de hem
aangeboden Duitse keizerskroon en de hele Duitse
eenheidsbeweging liep op niets uit.
(foto : het parlement van Frankfurt)
