Rubriek :
Ziekten en
aandoeningen overzicht
Gilles de la
Tourette
Het Tourette Syndroom (TS) wordt gekenmerkt door ongewenste
bewegingen en geluiden die men 'tics' noemt. Wanneer er minstens
twee motorische en ��n vocale tic (niet noodzakelijk
tezelfdertijd) optreden en dit gedurende een periode van
minstens ��n jaar, dan spreekt men van TS. Men kan gedurende dit
jaar ook ticvrije periodes hebben die tot drie maanden kunnen
gaan.
De bewegingstics kunnen elk lichaamsdeel treffen en de
geluidstics kunnen vari�ren van keelschrapen en snuiven tot het
ongewild luidkeels roepen van woorden en zinnen. De eerste
verschijnselen van het syndroom manifesteren zich meestal rond
de leeftijd van zes tot zeven jaar, soms ook later, maar altijd
voor het 21 ste levensjaar. Voordien waren er vaak al diffuse
klachten van overbeweeglijkheid en aandachtsstoornissen. Meestal
ziet men aanvankelijk enkel motorische tics zoals oogknipperen,
grimassen, hoofdschudden. Een of twee jaar later hoort men de
eerste geluiden zoals keelschrapen, grom- of snuifgeluiden. Nog
later treden vaak dwanggedachten en -handelingen op. Soms
manifesteren de symptomen zich in een andere volgorde of
allemaal tegelijk.
Men kan dezelfde tics behouden of steeds nieuwe krijgen die ook
nog eens van dag tot dag kunnen wisselen in intensiteit. Er zijn
echter geen twee mensen met TS hetzelfde, iedereen heeft zijn
persoonlijke tics.
Tourette neemt geleidelijk toe en komt vaak op een hoogtepunt
rond de leeftijd van 12 jaar, meestal ook het moment waarop de
jongere het middelbaar onderwijs binnenstapt. De tics en
dwanghandelingen blijven meestal ernstig tot de leeftijd van 20
jaar, waarna ze vaak afnemen. Het hoeft geen betoog dat dit
verloop de studies ernstig kan be�nvloeden. Straf, pesterijen en
leerproblemen tijdens de schooljaren, sociale isolatie en
depressie wanneer men volwassen is, kunnen het gevolg zijn.
Onbegrip kan zware psychische schade toebrengen. Dit veroorzaakt
vaak meer leed dan de Tourette zelf.
Wat is Tourette Syndroom ?
Tourette Syndroom (TS) is een neurologische stoornis die
gekenmerkt wordt door tics: ongewilde, vlugge, plotse bewegingen
die zich herhaaldelijk op dezelfde manier voordoen.
De kenmerken van Tourette zijn :
- Verschillende motorische tics en minstens 1 vocale tic moeten
aanwezig zijn op bepaalde momenten van het verloop, maar niet
noodzakelijk terzelfdertijd.
- De tics doen zich vele malen per dag voor, bijna elke dag,
gedurende meer dan 1 jaar. De symptomen kunnen echter soms
gedurende enkele weken of maanden verdwijnen. Daarna verschijnen
ze terug, meestal onder een andere vorm.
- Er zijn periodieke veranderingen in het aantal, de frequentie
en de soort van de tic en het lichaamsdeel waar hij zich
voordoet. Er is afwisselend toenemen of verminderen van de ernst
van de tic. Daarom spreekt men vaak van het typische 'golvende'
verloop van Tourette.
- Het begint gemiddeld rond het 6de jaar en altijd voor het
21ste jaar.
De term 'ongewild' die gebruikt wordt om de TS tics te
beschrijven, is wat verwarrend omdat men weet dat de meeste
mensen met TS soms toch enige controle hebben over hun
symptomen. Wat men niet weet is dat de controle die van enkele
seconden tot enkele uren kan gaan, alleen maar uitstel is en
later gevolgd wordt door een uitbarsting van meestal hevige
tics.
Tics worden ervaren als onweerstaanbaar (zoals de prikkeling die
tot niezen leidt) en moeten uiteindelijk uitgevoerd worden.
Personen met TS zonderen zich soms af om hun symptomen de vrije
loop te laten nadat ze op school of op het werk onderdrukt
werden.
Typisch is ook dat de tics vermeerderen door spanning en stress
en verminderen bij geconcentreerd uitvoeren van boeiend werk.
Ook tv kijken lokt vaak vocale en motorische tics uit omdat de
persoon op dat moment ontspannen is, in een veilige omgeving.
Wat zijn de eerste symptomen ?
Het meest voorkomende eerste symptoom is een gelaatstic zoals:
vlug oogknipperen of een zenuwtrek aan de mond. Maar ook
ongewilde geluiden zoals keelschrapen en snuiven of tics van de
ledematen kunnen zich als eerste symptoom aandienen. Bij sommige
personen begint TS plots met zowel complexe bewegingstics als
geluidstics.
Tourette is bij geen twee personen gelijk. Sommige tics heeft
iedereen met TS wel eens gehad. Andere tics zijn heel
individueel.
De symptomen worden vaak verward met andere aandoeningen, zoals
een probleem met de ogen, allergie�n, een neus-keel-oor probleem
of gewoon een gedragsstoornis.
Hebben alle mensen met TS naast hun tics ook andere problemen ?
Niet alle mensen met TS, doch vele hebben de volgende problemen:
DWANGGEDACHTEN - DWANGHANDELINGEN
Dit is als de persoon voelt dat hij iets steeds weer moet doen.
Vb: een voorwerp dat met de ene hand is aangeraakt moet ook met
de andere hand aangeraakt worden om 'een evenwicht te behouden',
of overdreven controleren: vele malen achter elkaar gaan kijken
of het gas uitgedraaid is, de deur op slot. Kinderen herhalen
hun vragen soms tot vervelens toe omdat het antwoord voor hen
niet 'juist' klinkt. Ook hebben ze soms rare rituelen of drammen
ze eindeloos door over een onderwerp, wat lijkt op koppigheid of
verwend zijn. Het leidt ook vaak tot angsten.
AANDACHTSSTOORNISSEN MET OF ZONDER HYPERACTIVITEIT: ADHD - ADD.
Dit komt bij vele mensen met TS voor. Kinderen kunnen tekenen
van overbeweeglijkheid vertonen vooraleer de eerste TS symptomen
verschijnen.
Aanwijzingen kunnen zijn: concentratieproblemen, werk dat
begonnen is niet afmaken, niet luisteren, vlug afgeleid zijn,
eerst doen dan denken, voortdurend van de ene activiteit op de
andere overgaan, veel toezicht nodig hebben en algemeen
wriemelgedrag. Ook volwassenen kunnen dergelijke tekenen
vertonen zoals te impulsief zijn en concentratiemoeilijkheden.
ADHD + TS vraagt een andere aanpak en behandeling dan ADHD
zonder TS.
LEERMOEILIJKHEDEN.
Problemen kunnen zich voordoen met langdurig lezen en schrijven
(slordig), soms ook met rekenen. Dyscalculie, dyslexie en
nonverbale leerstoornissen komen binnen deze groep meer dan
gemiddeld voor.
IMPULSIVITEITSCONTROLE.
Dit kan in enkele gevallen leiden tot overagressief of sociaal
ongepast gedrag. Ook kunnen woedeaanvallen zich voordoen waarbij
opvalt dat deze veelal niet stroken met de ware aard van het
kind dat meestal lief en gevoelig is. Slaapstoornissen komen
veel voor bij TS, veel wakker worden, slaapwandelen, boze
dromen.
