Rubriek :
Historische figuren
Hector Berlioz
voluit: Louis Hector
(La C�te-St-Andr� 11 dec. 1803 - Parijs 8 maart 1869), Frans
componist en dirigent, een van de belangrijkste
vertegenwoordigers van de Franse romantiek. Hij kreeg tijdens
zijn leven in Frankrijk nauwelijks erkenning.
1. Leven
Berlioz begon op 13- of 14-jarige leeftijd te componeren
nadat hij zonder piano de Trait� de l'harmonie van Rameau had
bestudeerd. Aanvankelijk zou hij evenals zijn vader medicus
worden, maar onder de indruk van de opera's van Christoph
Willibald Gluck, werd hij leerling aan het conservatorium in
Parijs, van o.m. Anton Reicha. Invloeden van literaire (Goethe,
Shakespeare) en persoonlijke aard (liefde voor de actrice
Harriet Smithson) leidden tot zeer persoonlijke muzikale
concepties, zoals in de befaamde Symphonie fantastique (�pisode
de la vie d'un artiste, 1830), waarin een 'leidmotief' wordt
toegepast, dat Berlioz id�e fixe noemt en dat in verschillende
transformaties de diverse delen verbindt.
In 1830 kreeg hij de Prix de Rome, verbleef ca. twee jaar in
Itali� en huwde na zijn terugkeer in Parijs Harriet Smithson; de
verbintenis zou in 1844 worden verbroken. De jaren dertig waren
weinig succesvol. Berlioz' muziek werd beschouwd als excentriek
en incorrect. Desondanks groeide het aantal composities. In 1834
ontstond Harold en Italie (naar Byron), een symfonisch werk met
een altviool als 'leidinstrument', in 1837 voltooide hij de
opera Benvenuto Cellini en het Requiem (Grande Messe des morts),
voor een ongewoon grote bezetting, en in 1839 componeerde hij de
op Shakespeare gebaseerde dramatische symfonie Rom�o et
Juliette, hiertoe aangespoord door een gift van 20.000 francs
van Niccol� Paganini. In deze tijd ontwikkelde Berlioz zich tot
een van Frankrijks beste dirigenten en werd hij, om in zijn
levensonderhoud te voorzien, criticus, een beroep dat hij
verafschuwde, maar waarin hij excelleerde. In 1841 werd zijn
oeuvre uitgebreid met Les nuits d'�t�, zes liederen met
pianobegeleiding op gedichten van Gautier, die later werden
georkestreerd.
In 1843 publiceerde hij zijn beroemd geworden studie in
orkestratie, de Grand trait� d'instrumentation et
d'orchestration modernes (bewerking door Richard Strauss, 1905).
Gedurende de volgende twintig jaar maakte Berlioz vele
succesvolle concertreizen naar het buitenland. In 1854 huwde hij
de zangeres Marie Recio. Hij componeerde nog een aantal grote en
belangrijke werken, zoals de concertopera La Damnation de Faust
(1846), het oratorium L'enfance du Christ (1850-1854) en de
opera Les Troyens (1856-1858) met een duur van vijf uur, die
door Berlioz op verzoek van het Th��tre-Lyrique, dat de premi�re
bracht, in twee delen is gesplitst.
2. Werk
Berlioz' stijl behoort tot de meest originele van de
19de eeuw. Zijn lange, contrapuntisch verweven melodie�n hebben
onregelmatige fraselengtes en bevatten veel chromatiek.
Superieur is zijn uiterst fantasievolle orkestratie. Berlioz had
grote belangstelling voor nieuwe instrumenten als de saxofoon en
de basklarinet. Ook experimenteerde hij met de ruimtelijke
opstelling van groepen instrumenten. Muziek was voor hem
onverbrekelijk verbonden met literatuur. Hij brak met de
traditionele vormen en hanteerde een vrije vorm die veelal werd
bepaald door programmatische idee�n.
