Rubriek :
Historische figuren
Honor� de Balzac
Balzac, Honor� de
(Tours 20 mei 1799 - Parijs 18 aug. 1850), Frans schrijver,
behoort tot de grootste romanciers uit de wereldliteratuur.
Door zijn vader Balzac - het adelspartikel 'de' is door de zoon
van 1838 af aan zijn naam toegevoegd - werd hij tot de
rechtenstudie gedwongen, maar hij weigerde de advocatuur. Om in
zijn onderhoud te voorzien schreef hij, onder pseudoniem, een
aantal melodramatische romans, die in geen enkel opzicht zijn
latere genialiteit verraden. Een poging fortuin te maken met een
drukkerij (1825-1827) mislukte volkomen: na de ondergang van
zijn bedrijf had Balzac een grondige kennis gekregen van het
zakenleven, maar ook een zware schuldenlast, waarvan hij zich
nooit heeft kunnen bevrijden, ondanks de geweldige
productiviteit van zijn schrijverschap. Hij wendde zich weer tot
de literatuur en met de historische roman Le dernier chouan
(1829, later Les chouans getiteld) en het opzien verwekkende
Physiologie du mariage (1829) verkreeg hij bekendheid.
Meer dan twintig jaar lang ontplooide zich vervolgens zijn
scheppingsdrang. Van de koortsachtige wijze van werken getuigen
zijn manuscripten, die soms onontwarbaar zijn veranderd en
aangevuld. Een enorm aantal romans, novellen en verhalen bracht
hij bijeen onder de titel Com�die humaine - een titel, gekozen
als tegenhanger tot La divina commedia van Dante - en verdeeld
in Etudes de m�urs, Etudes philosophiques en Etudes analytiques,
waarbij de eerste groep nog weer was onderverdeeld in Sc�nes de
la vie parisienne, Sc�nes de la vie de campagne, enz. In deze
cyclus van reeds geschreven en geprojecteerde romans en
novellen, waarin dezelfde personen optreden in verschillende
levensfasen en maatschappelijke situaties, wilde Balzac een zo
volledig mogelijk beeld geven van zijn tijdgenoten, 'un drame �
cent actes avec 400 ou 500 personnages', zoals hij zelf zijn
opus magnum aankondigde.
Als mens was Balzac niet vrij van snobisme en als stilist toont
hij vaak gebrek aan goede smaak en mist hij niet zelden
maatgevoel. Als psycholoog schiet hij te kort in de analyse van
sympathieke vrouwenfiguren. Maar hij is groot als scheppend
kunstenaar in de realistische uitbeelding van de milieus waarin
zijn hoofdpersonen optreden, bij voorkeur ambitieuze 'strebers'
of vertegenwoordigers van de zakenwereld of de geldhandel.
Onge�venaard is hij als schepper van figuren die ondanks de
overdreven dimensies van hun hartstochten levende gestalten
blijven, zoals de vrekken Gobseck (Gobseck, 1830) en Grandet (Eug�nie
Grandet, 1833), de moderne misdadiger Vautrin (Le p�re Goriot,
1835), de afgedankte soldaat van Napoleon, Bridault (La
rabouilleuse, 1842), Goriot, slachtoffer van zijn ziekelijke
vaderliefde (Le p�re Goriot, 1835), baron Hulot, meegesleept
door zijn erotische hartstocht (La cousine Bette, 1846).
Vrouwen hebben een grote rol gespeeld in Balzacs
kunstenaarsbestaan: zijn zuster Laure Surville, de morele steun
in de eerste moeilijke jaren van zijn schrijverschap; Mme de
Berny, de opofferende minnares; Mme Carraud, de trouwe vriendin
en raadgeefster, de markiezin de Castries, die hem toegang
verschafte tot de aristocratische kring van de legitimisten; en
ten slotte de Poolse gravin Mme Hanska, aan wie hij sinds de
ontvangst van haar eerste epistel (28 febr. 1832) jarenlang
bijna dagelijks schreef (Lettres � l'Etrang�re), die hij een
paar keer in den vreemde ontmoette en die hij uiteindelijk, een
paar maanden voor zijn dood, huwde.
Sommige boeken van Balzac, die sterk de invloed had ondergaan
van Swedenborg, hebben een mystieke inslag, zoals Louis Lambert
(1832), S�raphita (1834-1835). Aparte vermelding verdienen de
virtuoze imitaties van Rabelais, Les contes drolatiques (3 dln.,
1832-1837). Van al zijn dramatische producten heeft alleen het
toneelstuk Mercadet (1838, pas na zijn dood opgevoerd)
artistieke waarde.
