Rubriek :
Historische figuren
Janusz Korczak
Korczak, Janusz
pseudoniem van Henryk Goldszmit (Warschau 22 juli 1878 of 1879 -
Treblinka aug. 1942), Pools schrijver van joodse afkomst, van
beroep arts en pedagoog, was oprichter en directeur van een
tweetal volgens zijn eigen opvoedingssysteem geleide weeshuizen,
waarvan ��n voor joodse kinderen. Zijn literaire werk, dat een
nauwe samenhang vertoont met zijn educatieve opvattingen,
bestaat voor een deel uit pedagogische en psychologische
publicaties. Hiertoe behoren o.a. Jak kocha� dzieci (1920; Ned.
vert.: Hoe houd je van een kind, 1984) en Prawo dziecka do
szacunku (= Het recht van een kind op respect, 1929). Daarnaast
heeft hij verhalende literatuur voor en over kinderen
geschreven. Hiervan verwierven de meeste bekendheid Kr�l Maciu�
Pierwszy (1923; Ned. vert.: Koning Matthijsje de Eerste, 1981)
en het vervolg hierop Kr�l Maciu� na wyspie bezludnej (1923;
Ned. vert.: Koning Matthijsje op het onbewoonde ijland, 1983).
Centraal in zijn pedagogische theorie�n stond de idee over de
zelfbeschikking van kinderen, die hij o.a. mogelijk achtte door
de oprichting van een krant voor en door kinderen en een wetboek
volgens welk kinderen zichzelf zouden kunnen regeren. Korczak
stierf samen met zijn joodse pupillen, die hij vrijwillig
begeleidde op hun laatste tocht naar de gaskamer.
In vele landen zijn na de oorlog verenigingen opgericht, o.m. in
Nederland, Zwitserland, Frankrijk en Oostenrijk, met het doel
Korczaks pedagogische idee�n te verbreiden. Ook zijn er scholen
waar men zijn idee�n in praktijk brengt, in Nederland bijv. de
'School Matthijsje' te Noordwolde. Grote bekendheid verwierf het
toneelstuk dat Erwin Sylvanus in 1958 schreef en dat sedertdien
in vele talen is vertaald en opgevoerd: Korczak und seine Kinder
(Leo Baeckprijs 1958).
