Rubriek :
Historische figuren
Joseph-D�sir� Mobutu
Mobutu,
Joseph-D�sir�, ook Mobutu Sese-Seko (Kuku Ngbendu Wa Za Banga) (Lisala
30 okt. 1930) Za�rees militair en staatsman, diende van 1948 tot
1956 bij de Force Publique en werd daarna redacteur van twee in
Leopoldstad (thans Kinshasa) verschijnende kranten. Hij sloot
zich in 1958 aan bij de door Lumumba geleide Mouvement National
Congolais en bekleedde de functie van staatssecretaris in de
eerste Kongolese regering. In juli 1960 volgde zijn benoeming
tot kolonel-stafchef van het Kongolese leger. Toen Lumumba en
Kasavubu met elkaar in conflict waren geraakt, nam hij op 14
sept. 1960 het bewind in handen. Na benoeming van Ileo tot
premier trok hij zich in febr. 1961 uit de politiek terug.
Mobutu, inmiddels tot generaal gepromoveerd, werd 7 jan. 1961
bevelhebber van het Kongolese nationale leger. In de nacht van
24 op 25 nov. 1965 zette hij door een staatsgreep president
Kasavubu af en proclameerde zichzelf tot staatshoofd. Op 20 okt.
1966 nam hij ook het premierschap op zich. Hij schakelde de
oppositie uit, herstelde met straffe hand de orde in het land en
trad vaak op als bemiddelaar in geschillen tussen Afrikaanse
landen.
Sinds 1970 voerde hij een politiek van terugkeer naar de
authenticiteit. Zo werden talrijke geografische en persoonsnamen
verinheemst: Kongo werd Za�re, hij zelf Mobutu Sese Seko. Zijn
keuze tegen de bevrijdingsbeweging MPLA in de Angolese oorlog
lokte scherpe kritiek uit in Afrika. Hoe wankel zijn positie in
feite echter was, bleek bijv. in 1978, toen een opstand in het
koper- en uraniumrijke Shaba (voormalig Katanga) uitbrak en zijn
regime slechts met westerse militaire hulp in het zadel gehouden
kon worden.
De toenemende binnenlandse kritiek op persoon en politiek van de
president leidde ertoe dat Mobutu in 1990 gedwongen werd de
monopoliepositie van zijn eenheidspartij, de Mouvement Populaire
de la R�volution (MPR), op te geven en andere politieke partijen
toe te staan. Muiterij in het Za�reese leger, ontaardend in
grootschalige plunderingen en protesten tegen zijn straffe
bewind, was er de oorzaak van dat hij in sept. 1991 samen met de
oppositie een regering van nationale redding moest samenstellen.
Sinds begin jaren negentig zijn grote delen van Za�re
bestuurloos en stortte de economie in elkaar. In 1993
introduceerde de regering een nieuwe munt met als doel de
hollende inflatie de kop in te drukken. Toen bleek dat deze snel
in waarde daalde en niet overal in Za�re als betaalmiddel werd
geaccepteerd braken opnieuw plunderingen en muiterij uit. In
1994 benoemde Mobutu een nieuwe regering onder premier Leon
Kengo Wa Dondo en wist Mobutu door de instroom van meer dan een
miljoen vluchtelingen in Za�re vanuit buurland Rwanda zijn
internationale positie te verbeteren. Over de repatri�ring van
vluchtelingen raakte hij in conflict met zijn premier.
Mobutu leidt aan prostaatkanker en werd hiervoor in 1996 in
Zwitserland behandeld. Tijdens zijn verblijf in Zwitserland en
Frankrijk in 1996 brak in Oost-Za�re een opstand uit tegen zijn
bewind. Rebellen van het ADFL onder leiding van Laurent-D�sir�
Kabila slaagden er in korte tijd in het gedemoraliseerde Za�rese
leger diverse nederlagen toe te brengen en een groot deel van
Za�re te veroveren.
