Rubriek : De
mens -
geschiedenis
De loopgravenoorlog
Het Duitse leger was
voortreffelijk uitgerust en het beschikte over een geweldige
vuurkracht. Algemeen heerste in Duitsland de verwachting dat de
veldtocht tegen Frankrijk maar van korte duur zou zijn. Ook met
de Russen dacht men voor Kerstmis 1914 klaar te zijn. De Duitse
opmars verliep aanvankelijk voorspoedig. De Franse troepen
trokken voortdurend terug, zij het wel in goede orde en zonder
paniek. De Russische aanval op Duitsland kwam evenwel veel
sneller dan de Duitsers hadden voorzien. De Duitse legerleiding
zag zich genoodzaakt heel wat troepen van het westelijk front
naar het oostelijk front over te brengen. Bij Tannenberg werden
de Russen verslagen. Daarmee was van die kant althans voorlopig
het ergste gevaar geweken. Het onttrekken van troepen aan het
westelijk front vertraagde de Duitse opmars in het westen
natuurlijk wel. De Duitsers aarzelden dan ook om naar Parijs
door te stoten. Van die aarzeling maakten de Fransen gebruik
door een tegenoffensief te ontketenen. De Duitse opmars werd tot
staan gebracht in de Slag aan de Marne, die van vijf tot tien
september 1914 woedde. Aan beide zijden begonnen daarop de
troepen zich in te graven. Zo ging de bewegingsoorlog over in
een loopgravenoorlog. Met grootscheepse aanvallen probeerden
beide partijen de linies van hun tegenstander te doorbreken,
maar tevergeefs. Zelfs het vreselijke wapen gas, dat eerst door
de Duitsers werd toegepast, had geen resultaat. Vier jaar lang
kwam er in de frontlijn vrijwel geen verandering.
Intussen breidde de oorlog zich uit, doordat steeds meer landen
eraan gingen deelnemen : de Britse overzeese gebiedsdelen en
koloni�n, Japan, Portugal, Itali�, Griekenland, Roemeni�,
Albani�, Liberi�, een aantal Zuidamerikaanse landen en de
Verenigde Staten van Amerika.
De
Eerste Wereldoorlog ontwikkelde zich tot een slijtageslag. De
partij die over het meeste materiaal beschikte, zou winnen.
Ongelofelijke hoeveelheden grondstoffen werden verwerkt tot
wapens van de meest uiteenlopende soorten, tot ammunitie,
uniformen, transportmiddelen, helmen, genees- en
verbandmiddelen. De economie van de Verenigde Staten beleefde
een geweldige opleving. Een reusachtige vloot van
transportschepen voer heen en weer tussen Amerika en Frankrijk
en Engeland. Duitsland kreeg van deze goederenstroom niets, want
de machtige Britse vloot had al sinds 1914 de Duitse havens
geblokkeerd. Een poging van de toch ook niet onaanzienlijke
Duitse oorlogsvloot om de Britten in een hinderlaag te lokken,
mislukte. Bijna waren de Duitsers in de Slag bij Jutland in 1916
omsingeld en vernietigd. Na deze weinig gelukkige afloop voer de
Duitse bovenwatervloot niet meer uit. De onderzeeboten waren
echter actief genoeg in die delen van de zee�n die de Duitsers
tot blokkadegebieden hadden verklaard. Toch vond het Duitse
opperbevel dat er meer bereikt moest worden. Toen de Amerikaanse
president Wilson (1913-1920) - zie foto - zich na
��n ambtstermijn herkiesbaar stelde en tijdens zijn campagne
verklaarde Amerika buiten de oorlog te zullen houden, meenden de
Duitsers te kunnen overgaan tot de afkondiging van de onbeperkte
duikbootoorlog. Dit hield in dat alle schepen, ook die van de
neutrale mogendheden, dus ook die van de Verenigde Staten, in de
blokkadegebieden zonder voorafgaande waarschuwing zouden worden
getorpedeerd. Dit werd voor de Amerikanen aanleiding de
diplomatieke betrekkingen met de Centralen te verbreken. Goed
twee maanden nadat de Duitsers tot hun onbeperkte
duikbotenoorlog waren overgegaan, verklaarde president Wilson
aan Duitsland de oorlog.
Wat de Duitsers in hun optimisme voor onmogelijk hadden
gehouden, was toch gebeurd. De slagzin waarmee Wilson zijn land
de oorlog deed ingaan, was (To make the world safe for democracy'
(om de democratie veilig te stellen voor de wereld). Hierbij
speelde idealisme dus een belangrijke rol. Aan de andere kant
nam ten gevolge van de verhevigde activiteiten van de Duitse
onderzee�rs de hoeveelheid tot zinken gebracht scheepstonnage
enorm toe. Er ontstond een tekort aan scheepsruimte. De goederen
voor de geallieerde strijd in Europa hoopten zich in de
Amerikaanse havens op. Schepen van neutrale mogendheden werden
gevorderd om het materiaal naar Europa te brengen. Ook werden de
koopvaardijschepen voorzien van kanonnen en dieptebommen, zodat
ze zichzelf konden verdedigen. Het aantal Duitse duikboten bleek
uiteindelijk niet toereikend te zijn om de blokkade doeltreffend
te maken.
De komst van de Amerikaanse troepen naar het front werd door de
Duitsers met angst en beven tegemoet gezien. De Duitse
legerleiding besloot alles op alles te zetten en een laatste
poging te wagen de geallieerde linies te doorbreken. Een groot
voordeel was dat het Russische front mede als gevolg van de
Russische Revolutie in elkaar was gezakt. De revolutionaire
Russische regering had op 3 maar 1918 de Vrede van Brest-Litowsk
met de Duitsers gesloten. De hierdoor vrijgekomen Duitse troepen
konden aan het Westelijk Front bij het laatste offensief, het 'wanhoops-offensief',
worden ingezet.
De twee Duitse aanvoerders, Von Hindenburg en Ludendorff,
brachten in het voorjaar van 1918 zo'n 193 divisies bijeen. Daar
waren zeer jongen soldaten bij en er heerste een gebrek aan
werkelijk alles. Toch brak op 21 maart 1918 de hel los met
trommelvuur en gas. De toestand werd voor de Geallieerden zeer
benard. Onder die omstandigheden kwamen de Geallieerden tot ��n
opperbevel, onder de Fransman Foch. En op 30 maart stonden de
Duitsers weer aan de Marne. Om het moreel van de Fransen te
verzwakken, beschoten de Duitsers met een reusachtig
spoorwegkanon de stad Parijs van meer dan honderd kilometer
afstand. De Geallieerden haalden overal hun troepen vandaan en
zetten ze in aan het front. De Duitse opmars werd tot stand
gebracht en in de zomer van 1918 drong Foch de aanvallers op hun
uitgangsposities terug. Ludendorff achtte de oorlog in augustus
voor Duitsland verloren. Hij meende dat er onmiddellijk een
wapenstilstand gesloten moest worden.
Duitslands bondgenoten Bulgarije, Turkije en Oostenrijk, legden
de wapens neer. In Kiel kwamen de bemanningen van de vloot in
opstand, want ze vertikten het aan het eind van de oorlog nog
uit te varen voor een zinloze zeeslag. In andere steden werd het
voorbeeld van de opstand gevolgd. De Sociaal-Democratische
Partij Duitsland riep in Berlijn de republiek uit en vormde een
voorlopige regering. Keizer Wilhelm II vluchtte naar Nederland.
Op 11 november 1918 werd in het Bos van Compi�gne in een
spoorwegstation de wapenstilstand getekend. Aan het front, waar
zo vreselijk geleden en gestreden was, viel een onwezenlijke
stilte. Er waren ongeveer tien miljoen doden te
betreuren .... ongelofelijk.
