Rubriek :
Poolgebieden
De magnetosfeer
Om dit te
verduidelijken keren we terug naar ons voorbeeld met de
sinaasappel. S
tel
je een sinaasappel voor, vrij zwevend binne
n
een speelgoedballonnetje. Drukken we nu met twee vingers (elk
aan ��n kant) de ballon bovenaan en onderaan zover in, dat onze
vingertoppen op respectievelijk de noordpool en de zuidpool van
de sinaasappel komen te rusten, dan krijgt de ballon een vorm
die redelijk goed overeenstemt met wat we de magnetosfeer (zie
middenste foto) van de aarde noemen. Deze magnetosfeer vormt een
soort schild om onze planeet heen. De term �schild� wekt de
indruk dat wij van buitenaf op de ��n of andere manier worden
bestookt met projectielen. In feite is dat ook zo. De zon blaast
namelijk voortdurend materie van zich af. Men spreekt dan ook
over de zonnewind, een continue stroom van elektrisch geladen
deeltjes, die in alle richtingen de wereldruimte worden
ingestuurd, dus ook in de richting van onze aarde.
Bij uitbarstingen op de zon kan die stroom een zeer hoge
intensiteit bereiken. Het aardoppervlak zou voortdurend aan deze
vorm van bombardement blootstaan, indien het niet door die
magnetosfeer voor een groot stuk werd beschermd. Zoals we weten
zijn magnetisme en elektriciteit zoiets als broer en zus. De
beweging van elektrisch geladen deeltjes wordt be�nvloed door de
aanwezigheid van een magneetveld. Dit is ook zo in de ruimte
rond onze aarde, waar de elektrisch geladen deeltjes uit de
zonnewind als het ware stuiten op de magnetische �omheining� die
onze planeet bezit. Er zijn maar twee plaatsen waar deze
omheining de deeltjes toestaat om door te dringen tot in de
atmosfeer van onze planeet, en die twee plaatsen zijn de
poolgebieden. Enkel daar zien die zonnedeeltjes de kans (zie ons
voorbeeld met de ingedrukte ballon) om in aanraking te komen met
aardse materie, namelijk de gassen waaruit onze dampkring
bestaat. Die wisselwerking tussen zonnematerie en aardmaterie
tovert ons de fascinerende en kleurrijke lichteffecten voor die
we samenvatten onder de noemer poollicht.
Wij spreken in dat verband meestal over het �noorderlicht�.
Wanneer wij dit verschijnsel waarnemen, doet het zich altijd in
noordelijke richting voor, omdat daar voor ons de dichtste pool
ligt. Maar rondom de zuidpool spelen zich ook dergelijke
natuurkundige processen af en daar spreken we over �poollicht�.
