Rubriek :
Historische figuren
Maksim Gorki
Gorki, Maksim,
pseudoniem van Aleksej Maksimovitsj Pesjkov (Nizjnij Novgorod 16
[28] maart 1868 - Gorki, bij Moskou, 18 juni 1936), Russisch
schrijver en literator, klom op uit de armste lagen van het
provinciale proletariaat. In zijn jeugd zwierf hij heel Rusland
door. In 1892 begon hij in provinciebladen te publiceren. In
1898 verschenen zijn eerste twee bundels verhalen, die
onmiddellijk een enorm succes hadden in binnen- en buitenland.
In de daaropvolgende jaren gold Gorki als de meest
vooraanstaande literaire persoonlijkheid naast Tolstoj en boven
Tsjechov. Zijn internationale reputatie werd nog versterkt door
zijn toneelstuk Na dnje (= Op de bodem, 1902; Ned. vert.:
Nachtasyl); In St.-Petersburg sloot hij zich aan bij de
marxistische sociaal-democraten. In 1902 richtte hij het
literaire tijdschrift Znanije (= Kennis) op, dat vooral
schrijvers van boerenafkomst en arbeiders aantrok. Hij werd
enige keren gearresteerd en verbannen.
Na een reis vol incidenten door Amerika vestigde hij zich in
1906 op Capri, waar hij een school voor revolutionairen
stichtte. In 1907 verscheen zijn opzienbarende tendensroman Matj
(= De moeder; Ned. vert., 1947). Van blijvende betekenis voor de
literatuur zijn enige novellen, o.a. Zesentwintig man en ��n
meisje, zijn autobiografische geschriften Detstvo (1914; Ned.
vert.: Kinderjaren, 1981), V ljoedjach (1916; Ned. vert.: Onder
de levenden, 1953) en Moji Oeniversitety (1922; Ned. vert.: Mijn
universiteiten, 1930) en zijn literaire portretten, o.a. van
Tolstoj, Tsjechov en Lenin.
Voor zijn sterk realistische werk putte hij inspiratie uit de
sociale structuren van de maatschappij. Gorki's houding
tegenover de revolutie van 1917 was aarzelend; als humanist
schrok hij terug voor de erop volgende excessen. Mede in verband
met zijn gezondheid vertrok hij na de revolutie wederom naar
Itali� (Sorrento), maakte in 1928/1929 een triomfreis door de
Sovjet-Unie en keerde in 1931 voorgoed naar zijn vaderland
terug.
Gorki's betekenis voor de Russische literatuur is groot, vooral
als literaire autoriteit die door zijn voortdurende aanmoediging
vele jonge dichters en schrijvers 'gemaakt' heeft. Zijn rol als
beschermer van vele auteurs tijdens de revolutie en de
burgeroorlog kan niet hoog genoeg worden aangeslagen. Gorki's
werk is in vele talen vertaald.
