Rubriek :
Poolgebieden
Onderzoekingen op de
noordpool
Het wetenschappelijk
onderzoek van het poollicht en de daarmee samenhangende
verschijnselen heeft een sterke stimulans gekregen door de
ontwikkeling van de rakettentechniek. Zo heeft bijvoorbeeld de
Europese Organisatie voor Ruimteonderzoek (ESRO) een
lanceerbasis in de Noordzweedse stad Kiruna, binnen de
poolcirkel.
Kiruna�s beroepsbevolking leeft voor een groot deel van
ondergrondse arbeid (de stad heeft een grote ijzermijn), maar
een minderheid van zo�n tachtig man verdiept zich in het
onderzoeken van de dampkring tot hoogten van enkele honderden
kilometer boven het aardoppervlak.
De
basis vanwaar zij hun peilraketten lanceren ligt ongeveer
veertig kilometer buiten het centrum van de stad, maar nog
steeds binnen de grenzen van de gemeente, die qua oppervlakte de
grootste gemeente van de wereld is : 14.000 vierkante kilometer,
of bijna de helft van Belgi�.
Tijdens de poolnacht daalt hier de temperatuur tot 25 graden
onder nul en een plek die iets meer naar het zuidoosten ligt
noteert nu en dan zelfs 40 graden vorst. �Zelfs onze eau de vie
bevriest hier�, meldde ruim tweehonderd jaar geleden een groep
Fransen, leden van de Franse academie van wetenschappen die de
afplatting van de aardbol in het poolgebied bestudeerden.
Het werk van de ESRO-onderzoekers reikt tot in de �hoge sferen�,
waar ze gegevens verzamelen over natuurkundige verschijnselen in
de periferie van de aardsfeer, dat slechts vaag te omlijnen
overgangsgebied tussen de dampkring en de ruimte. Van drie van
de vier Europese kunstmanen waren de banen zo gericht, dat zij
over de poolgebieden zouden lopen. Natuurkundig gesproken zijn
dit immers de interessantste gebieden voor het onderzoek van de
ionosfeer : hier interfereert de zon rechtstreeks met onze
atmosfeer; elders niet. De enige manier om alle dampkringlagen
te onderzoeken is die waarbij men wetenschappelijke apparatuur
de lucht instuurt, in de neuskegels van de raketten.
Kiruna is ��n van de verst vooruitgeschoven posten van het
noordpoolonderzoek. De noordpool maakt het onmogelijk dat men
permanente bases vestigt in de onmiddellijke omgeving van de
pool zelf.
