Rubriek :
Historische figuren
Roald Amundsen
Amundsen, Roald
Engelbregt Gravning (Hvitsten, nabij Oslo, 16 juli 1872 - tussen
Noorwegen en Spitsbergen op of na 18 juni 1928), Noors
ontdekkingsreiziger, brak in 1894 een medicijnenstudie af om
zich te trainen voor een leven als poolreiziger. Terwijl hij
zich bekwaamde in de navigatie, werd hij uitgenodigd deel te
nemen aan de Belgische zuidpoolexpeditie met de Belgica
(1897-1899) onder baron Adrien De Gerlache de Gomery. In 1900
behaalde hij zijn brevet als kapitein der koopvaardij en in 1903
ondernam hij zijn eerste grote expeditie, die beoogde de
noordwestelijke doorvaart te volbrengen en tevens de plaats van
de magnetische noordpool te bepalen. Hij kocht de haringkotter
Gj�a en vertrok in juni 1903 met zes begeleiders uit Noorwegen,
om via Groenland de Canadese arctische archipel binnen te
dringen. De eerste twee winters werden doorgebracht op King
William Island, vanwaar hij langdurige exploraties verrichtte
rond de magnetische noordpool. Niet ver van de delta van de
Mackenzie moest men in het derde jaar opnieuw overwinteren,
zodat het 1906 werd voor de Gj�a door de Beringstraat de Grote
Oceaan bereikte, waarmee na drie eeuwen vergeefse pogingen
eindelijk de noordwestelijke doorvaart was volbracht.
Na een lezingentournee zette Amundsen een nieuwe onderneming op
voor de exploratie van de Noordelijke IJszee en het bereiken van
de noordpool en kocht daarvoor Nansens befaamde Fram aan. Het
bericht dat Peary hem v��r was geweest (1909), deed hem
besluiten zijn plannen radicaal te wijzigen en een poging te
wagen de eerste aan de zuidpool te zijn. Ruim een jaar (van 13
jan. 1911, toen de Fram in de Walvisbaai ankerde tot 30 jan.
1912) verbleef Amundsen met zijn mannen in het antarctisch
gebied; op 14 dec. 1911 bereikten zij de zuidpool. Tijdens de
Eerste Wereldoorlog liet Amundsen een schip bouwen, de Maud,
waarmee hij in juli 1918 opnieuw naar de noordpool vertrok. De
expeditie ondervond veel tegenslag, zodat men drie keer moest
overwinteren aan de Noord-Siberische kust. In 1922 verliet
Amundsen de expeditie, die onder Sverdrup werd volbracht.
Amundsen was inmiddels overtuigd geraakt van de grote betekenis
van de luchtvaart voor de exploratie van de poolstreken. Na
enkele vergeefse pogingen om over poolzee en noordpool naar
Amerika te vliegen, ontmoette hij in de Verenigde Staten de
gefortuneerde Lincoln Ellsworth, die besloot hem te financieren.
In 1926 maakte hij met deze en met Umberto Nobile met het
luchtschip Norge een geslaagde vlucht over de noordpool naar
Alaska, waarbij men 71 uur in de lucht bleef en grote delen
nimmer ge�xploreerd gebied kon verkennen.
Amundsen wilde zich hierna aan wetenschappelijke arbeid wijden.
Toen echter in 1928 Nobile met de Italia op de terugweg van de
noordpool verongelukte, meldde Amundsen zich aan voor een
hulpexpeditie, die op 18 juni per Frans vliegtuig Noorwegen
verliet. Dit vliegtuig is nog v��r Spitsbergen in zee gestort en
over het lot van de inzittenden is nooit iets bekend geworden.
