Rubriek : De
mens -
geschiedenis
De Volkenbond
Op 10 januari 1920
werd de zogeheten Volkenbond opgericht. Deze organisatie stelde
zich ten doel, de internationale samenwerking te bevorderen en
de vrede en veiligheid onder de volken te verzekeren. De aanzet
tot het in het leven roepen van een dergelijke organisatie werd
gegeven door de Amerikaanse president Thomas Woodrow
Wilson, een man die zich altijd al ingezet had voor een
blijvende vrede.
Over de figuur van Wilson is veel te doen geweest. Het is dan
ook niet meer dan billijk dat we een ogenblik stil zullen staan
bij deze grote staatsman. Wilson werd in 1856 geboren als zoon
van een predikant. Na met uitstekende resultaten de middelbare
school te hebben doorlopen, ging hij rechten studeren. Wilson
gaf toen al blijk van grote capaciteiten, met name waar het de
politiek betrof. In 1890 werd Wilson hoogleraar aan de
universiteit van Princeton, waar hij al spoedig de aandacht trok
door zijn leiderskwaliteiten en een onverholen sympathie voor
hervormingen.
In het jaar 1910 werd hij gekozen tot gouverneur van de staat
New Jersey. Twee jaar later werd hij door de Democratische
Partij kandidaat gesteld voor het presidentschap van de
Verenigde Staten. Wilson won de verkiezingen en liet als
president al spoedig zien wat hij waard was. E�n van zijn
voornaamste doelstellingen was het indammen van de macht die
grote bedrijven uitoefenden op het economisch bestel, wat hem
door tal van maatregelen wonderwel lukte. Wilson slaagde er
zelfs in, de invloed van de staat op het maatschappelijk bestel
aanzienlijk te doen groeien.
Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, kondigde Wilson af
dat de Verenigde Staten zich afzijdig zouden houden.
Tegelijkertijd gaf hij te kennen dat zijn land met alle middelen
de handel zou beschermen. Ondanks allerlei incidenten wist
Wilson de Verenigde Staten buiten de oorlog te houden. Pas toen
de Duitsers de onbeperkte duikbootoorlog afriepen en enkele
Amerikaanse schepen tot zinken brachten, verklaarde Wilson de
Duitsers de oorlog. Kenmerkend voor zijn denken was, dat hij zei
de strijd te zullen richten tegen de Duitse regering en niet
tegen het Duitse volk.
Op 28 juni 1919 werd er in de Franse stad Versailles een
vredesverdrag gesloten tussen het Duitse Rijk enerzijds en de
Geallieerden anderzijds. Van geallieerde zijde waren de
belangrijkste onderhandelaars de Franse minister-president
Clemenceau en diens Britse collega Lloyd George. Wilson trad bij
de onderhandelingen niet zozeer op als eiser, dan wel als
bemiddelaar.
Veel van Wilsons idee�n werden echter door Clemenceau en Lloyd
George verworpen. Ten eerste toonden deze doorwinterde politici
zich onverzoenlijk tegenover Duitsland, ten tweede was Wilson
niet opgewassen tegen de manier waarop zij de onderhandelingen
voerden. Wel slaagde Wilson erin, zijn denkbeelden omtrent een
bond van volkeren gestalte te geven. Hiermee was hij de eerste
grote staatsman die de weg wees naar een betere wereld. Ere wie
ere toekomt.
Keren
we terug naar Wilsons geesteskind, de Volkenbond. Naast de
geallieerde overwinnaars traden dertien neutrale staten tot deze
organisatie toe. De Volkenbond was, ondanks alle goede
bedoelingen, al vanaf het eerste begin tot mislukken gedoemd.
E�n van de redenen hiervoor was dat de Verenigde Staten
uiteindelijk geen lid werden, maar de voorkeur gaven aan hun
isolationisme. Mede hierdoor ontbrak het de Volkenbond aan
gezag, dat noodzakelijk was om op te treden als bemiddelaar in
geschillen.
Het gevolg hiervan was, dat zowel leden als niet-leden een eigen
koers gingen varen, met alle risico's van dien. Werd in sommige
gevallen doortastend en succesvol opgetreden, in vele situaties
schoot de Volkenbond tekort. Te denken valt aan de Japanse inval
in Mantsjoerije van 1931, de verovering van Abessini� door
Itali� in 1935, de strijd tussen Finland en Rusland in 1939 en
de Duitse inval in Polen datzelfde jaar.
Het bestaan van de Volkenbond eindigde officieel op 19 april
1946. Zijn taken werden toen overgenomen door de Verenigde
Naties. Deze op 26 juni opgerichte organisatie kan
worden gezien als een voortzetting van de Volkenbond, als is zij
niet als zodanig bedoeld. Evenals de Volkenbond zijn de
Verenigde Naties een instelling die samenwerking beoogt tussen
onafhankelijke staten, op basis van vrijwilligheid.
